Παρασκευή 9 Σεπτεμβρίου 2016

ΣΧΟΛΙΚΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ


ΣΧΟΛΙΚΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ: ΑΝΕΒΑΣΤΕ ΤΗΝ ΨΗΛΑ! (Άρθρο Κασαβέτη)
Μήπως το παιδί σας πηγαίνει κάθε μέρα στο σχολείο σαν να πρόκειται να δουλέψει στα κάτεργα; Κρύβετε πίσω από το διπλανό του, γιατί τρέμει να σηκωθεί στον πίνακα; Νιώθει ότι θ’ αποτύχει στο τεστ των μαθηματικών, ενώ έχει μελετήσει ώρες ολόκληρες;  Πιθανόν αυτό που χρειάζεται είναι μια μικρή ώθηση για να πιστέψει περισσότερο στον εαυτό του και τις δυνατότητές του!
Mε τη συνεργασία της Δρ. Β. Σίμου, Οικογενειακή Θεραπεύτρια, Καθηγήτρια Ειδικής Αγωγής, Αυτοεκτίμησης και Συμβουλευτικής ΣΨΣ Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Η σχολική αυτοεκτίμηση είναι ο τρόπος που βλέπει και αξιολογεί το παιδί τον εαυτό του μέσα στο σχολείο. Το πώς αισθάνεται για διάφορες πλευρές του εαυτού του, όπως είναι οι ικανότητες, η συμπεριφορά, η εμφάνιση και φυσικά οι επιδόσεις του στα μαθήματα.  Διαμορφώνεται από τα πρώτα χρόνια του παιδιού στο σχολείο, γι’ αυτό θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι πρώτες τάξεις του δημοτικού είναι σημαντικές για να διαμορφωθεί μια υγιής σχολική αυτοεκτίμηση.To αναπτυξιακό στάδιο του χτισίματος της Αυτοεκτίμησης,είναι η σχολική περίοδοε 6-12 ετών.
Γενικά το αίσθημα της αυτοεκτίμησης περιλαμβάνει πίστη στον εαυτό μας και στις ικανότητές μας. Όταν η  αυτοεκτίμηση είναι χαμηλή, τα αρνητικά έχουν μεγαλύτερη δύναμη πάνω στο παιδί  από τα θετικά. Πράγμα που σημαίνει ότι με την παραμικρή αποτυχία απογοητεύεται, πτοείται και τα παρατάει.
Σύμφωνα με έρευνες το χαμηλό αίσθημα αυτοεκτίμησης συνήθως επηρεάζει αρνητικά τη σχολική απόδοση ενός μαθητή. Έχει βρεθεί δηλαδή ότι η υψηλή αυτοεκτίμηση συνδέεται με υψηλή σχολική επίδοση και αντίστροφα,  ότι η χαμηλή σχολική επίδοση συνδέεται με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Έχει όντως χαμηλή σχολική αυτοεκτίμηση;
Ένα παιδί  πάντως που είναι πολύ ντροπαλό ή δειλό μέσα στην τάξη ή στο προαύλιο, μπορεί να έχει χαμηλή σχολική αυτοεκτίμηση. Το ίδιο ισχύει και για έναν μαθητή που δεν προσέχει στο μάθημα, δε συζητά εύκολα, δείχνει κουρασμένος, έχει μελαγχολική έκφραση και κλείνεται στον εαυτό του.  Γενικά, παιδιά που δεν έχουν φίλους στο σχολείο, που συνήθως απομονώνονται, αποφεύγουν να συμμετέχουν στο μάθημα και γενικά στις σχολικές δραστηριότητες μπορεί να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αυτά όμως είναι σημάδια που θα εντοπίσει ο εκπαιδευτικός στο σχολείο και πιθανόν να σας ενημερώσει. Στο σπίτι, όμως, πώς μπορείτε να καταλάβετε ότι το παιδί σας έχει χαμηλή σχολική αυτοεκτίμηση; Γενικά, ένα παιδί  που έχει αρνητική σχέση με το σχολείο και δεν αντιμετωπίζει απλά και μόνο πρόβλημα προσαρμογής, πιθανόν να έχει χαμηλή σχολική αυτοεκτίμηση. Σε κάθε περίπτωση καλό είναι να συζητήσετε με τον εκπαιδευτικό, ώστε να διαπιστώσετε αν οι υποψίες σας επιβεβαιώνονται από τη δική του εκτίμηση.

5 παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τη σχολική αυτοεκτίμηση.
  • Προβλήματα στην οικογένεια όπως διαζύγιο, σοβαρή ασθένεια ή θάνατος,  παρατεταμένη απουσία ενός από τους δύο γονείς  για οποιονδήποτε λόγο, εντάσεις και καβγάδες στο σπίτι.  
  • Η διαφορετικότητα. Η διαφορετική φυλή ή έθνος, το διαφορετικό χρώμα δέρματος, τα διαφορετικά σωματικά ή φυσικά χαρακτηριστικά, μπορεί να αποτελούν αιτία χαμηλής αυτοεκτίμησης ιδιαίτερα αν συνδεθεί με φαινόμενα αποκλεισμού. 
  • Η υπερπροστασία από τους γονείς  μπορεί να έχει σαν συνέπεια τη μη ανάληψη ευθυνών από το παιδί, πράγμα που με τη σειρά του σαμποτάρει την αυτοπεποίθησή του στο σχολείο. Αν νιώθει ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει στο σπίτι, είναι φυσικό να νιώθει ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει και στο σχολείο. 
  • Οι μαθησιακές δυσκολίες  οδηγούν αρκετές φορές σε χαμηλή σχολική επίδοση, αφού το παιδί  δεν μπορεί να ακολουθήσει το ρυθμό μάθησης της υπόλοιπης τάξης.  Γι’ αυτό είναι σημαντικό να εντοπιστούν εγκαίρως, έτσι ώστε το παιδί να λάβει την υποστήριξη και καθοδήγηση που χρειάζεται και να νιώσει ότι μπορεί να τα καταφέρει. 
  • Γονείς που έχουν μανία με το άριστα μπορεί να σαμποτάρουν την αυτοπεποίθηση των παιδιών τους.  Γενικά, γονείς που βλέπουν το παιδί σαν προέκταση του εαυτού τους μπορεί με τις φιλοδοξίες και τις προσδοκίες τους για υψηλές μαθητικές επιδόσεις να κάνουν τα παιδιά τους να νιώσουν ότι δεν τα καταφέρνουν αρκετά καλά, όταν οι επιδόσεις τους δεν είναι άριστες.
  • Ο ρόλος του εκπαιδευτικού
    Με την είσοδο των παιδιών στο σχολείο, ο εκπαιδευτικός, έρχεται πολλές φορές αντιμέτωπος με μαθητές που είτε η αυτοεκτίμησή τους είναι υψηλή, είτε μειωμένη ανάλογα με τον τρόπο που έχουν ανατραφεί από το σπίτι.  Η αλήθεια είναι πάντως ο εκπαιδευτικός με της στάση του και το σωστό χειρισμό μπορεί να βοηθήσει έναν μαθητή με χαμηλή σχολική αυτοεκτίμηση να ξεπεράσει το πρόβλημα.
    Για τα συνεσταλμένα παιδιά η σωστή προσέγγιση, η ιδιαίτερη προσοχή και η ενθάρρυνση για συμμετοχή σε δραστηριότητες είναι ιδιαίτερα σημαντική για να τονωθεί η αυτοπεποίθησή τους. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να κινητοποιήσει το μαθητή με την ανάθεση πρωτοβουλιών, τονίζοντας τα θετικά στοιχεία της συμπεριφοράς του και επαινώντας κάθε προσπάθεια ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Είναι επίσης σημαντικό  να βοηθήσει να ανακάλυψη τις ικανοτήτων τους  ακόμα και κάποια κρυφά ταλέντα και να πιστέψει περισσότερο στον εαυτό του και στις δυνατότητές του.

    Ο ρόλος του γονιού
    Το πρώτο και το σημαντικότερο είναι να μην έχετε άγχος σχετικά με τη σχολική  μελέτη, γιατί έτσι αγχώνετε το παιδί σας και κλονίζετε την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις δυνατότητές του. Γενικά ο τρόπος που γίνεται η μελέτη στο σπίτι μπορεί να επηρεάσει σημαντικά το παιδί,  ενθαρρύνοντάς το ή αποθαρρύνοντάς το να πιστέψει στον εαυτό του. Παρόλο που είναι σημαντικό να σταθείτε δίπλα στο παιδί σας για να το βοηθήσετε στη μελέτη, ιδιαίτερα στις πρώτες τάξεις του δημοτικού, είναι σημαντικό να το καθοδηγείτε κι όχι να του δίνετε οδηγίες που θα μπορούσε μόνο του να αντιληφθεί.  Να είστε λοιπόν δίπλα του, χωρίς όμως να του στερείτε τη δυνατότητα να αναπτύξει τη δική του ευθύνη στη μελέτη, ώστε σιγά σιγά να μάθει να διαβάζει μόνο του.  Αν είστε συνέχεια από πάνω του και του λέτε διαρκώς τι να κάνει, το παιδί θα νιώσει ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνο του ούτε στο σπίτι και πόσο μάλλον στο σχολείο. Βασική προϋπόθεση επίσης είναι οι απαιτήσεις των γονιών να ανταποκρίνονται στο επίπεδο των δυνατοτήτων του παιδιού. Οι υψηλές προσδοκίες μπορεί να αγχώσουν το παιδί που θα νιώσει ότι δεν αξίζει αν δεν μπορεί να πετύχει τον ανώτερο στόχο που είναι το άριστα.

    10 τρόποι για  να ενισχύσετε τη σχολική αυτοεκτίμηση του παιδιού σας
    Η αλήθεια πάντως είναι ότι γονείς που φτιάχνουν ένα οικογενειακό περιβάλλον που στηρίζει το παιδί συναισθηματικά, μπορούν  να ελαττώσουν σε μεγάλο βαθμό την πιθανότητα καταστροφής της αυτοαντίληψης του παιδιού τους. Υπάρχει ένα παλιό ρητό που λέει: «Για να είσαι αποτελεσματικός γονιός πρέπει πρώτα να δώσεις στο παιδί σου ρίζες για να μπορέσει να αναπτυχθεί και μετά φτερά για να πετάξει». Γι’ αυτό:
    1. Προσέξτε τι λέτε στο παιδί σας γιατί μπορεί να συμφωνήσει μαζί σας. Προτού αποκαλέσετε ένα παιδί ανόητο, απρόσεχτο ή οποιαδήποτε άλλο αρνητικό χαρακτηρισμό αναλογιστείτε την ερώτηση: «Έτσι θέλω να βιώσει το παιδί μου τον εαυτό του;» Να θυμάστε ότι τα παιδιά βλέπουν τον εαυτό του όπως νομίζουν ότι τα βλέπουν οι γονείς τους. Γι’ αυτό ακόμα και μια αποτυχία να τη σχολιάζετε με θετικό και εποικοδομητικό τρόπο. 
    2. Ο θετικός λόγος και η αίσθηση της ασφάλειας είναι δύο από τους βασικότερους παράγοντες που βοηθούν την καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης. Ο έπαινος χρειάζεται όχι μόνο στις επιτυχίες αλλά και ως επιβράβευση της προσπάθειας.  Θα πρέπει όμως να είναι συγκεκριμένος και ανάλογος προς το αντικείμενο. Γενικός και αφηρημένος έπαινος αφήνει το παιδί να αναρωτιέται για ποιο πράγμα επαινέθηκε. Το να πούμε σε ένα παιδί που μας βοήθησε στην τακτοποίηση της βιβλιοθήκης : «Είσαι καλό παιδί σήμερα» πιθανόν να το μπερδέψει. Για να έχει αποτέλεσμα είναι καλύτερα να πείτε: «Τα βιβλία είναι όλα στη θέση τους τώρα. Θα είναι εύκολο να βρούμε όλοι αυτό που θέλουμε. Ήταν δύσκολο, αλλά τα κατάφερες!»
    3. Εντοπίστε και αλλάξτε τις λανθασμένες αντιλήψεις που έχει το παιδί για τον εαυτό του. Π.χ. αν το παιδί μπορεί να πιστεύει ότι είναι κακός μαθητής επειδή δυσκολεύεται στα μαθηματικά ενώ τα πάει καλά στα υπόλοιπα μαθήματα. Είναι σημαντικό να το βοηθήσετε να καταλάβει ότι είναι φυσιολογικό να μην είμαστε παντού και σε όλα καλοί. 
    4. Επιτρέψτε του να εκφράζει ελεύθερα τους προβληματισμούς του για το σχολείο, δείχνοντας κατανόηση στις ανησυχίες του αντί να το αποπαίρνετε. Να θυμάστε αποτελεσματικός γονιός που προτιμά να τον εμπιστεύονται παρά να τον φοβούνται. 
    5. Είναι σημαντικό ν’ αποδεχτείτε το χρόνο και τον τρόπο του παιδιού κατά τη μελέτη. Να δεχτείτε δηλαδή ότι μπορεί να αργεί να διαβάσει ή να γράψει ή ότι χρειάζεται να του εξηγήσετε κάτι πολλές φορές μέχρι να το καταλάβει. Λέγοντας στο παιδί μας ανυπόμονα «Άσε με να το κάνω εγώ» σαμποτάρουμε την ελευθερία του να προσπαθήσει και να μάθει. 
    6. Ενθαρρύνετε το παιδί να αναλάβει περισσότερες ευθύνες μέσα στο σπίτι και να κάνει πράγματα μόνο του, π.χ. στρώσιμο τραπεζιού την ώρα του φαγητού. 
    7. Δώστε το σωστό παράδειγμα. Αν το παιδί δει ότι όλοι, ακόμα κι οι γονείς του, μπορεί να κάνουν λάθη, δε θα φοβάται τόσο πολύ για τα δικά του. Αποτελεσματικός γονιός είναι αυτός που εφαρμόζει αυτά που λέει, που παραδέχεται τα λάθη του και ζητάει συγγνώμη, που ενισχύει αντί να αποθαρρύνει, που δίνει εξηγήσεις και όχι εντολές.
    8. Αποφύγετε τις συγκρίσεις με άλλα αδέρφια ή με άλλους μαθητές, λαμβάνοντας υπόψη ότι το παιδί σας είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα.
    9. Φροντίστε οι προσδοκίες σας σχετικά με τις επιδόσεις του παιδιού να είναι ρεαλιστικές δηλαδή ν’ ανταποκρίνονται στις δυνατότητες του παιδιού και μην το αγχώνεται με τις επιδόσεις.
    10. Διαχωρίστε το ρόλο του παιδιού από το ρόλο του μαθητή. Το παιδί σας πρέπει να νιώθει ότι το αγαπάτε και το θαυμάζετε, ανεξάρτητα από τις επιδόσεις του από το σχολείο. 


    1. Τα λάθος μηνύματα
    2. Πολλές φορές με τον τρόπο που μιλάμε το παιδί παίρνει λάθος μηνύματα. Όταν οι γονείς εκδηλώνουν την απογοήτευσή τους, την αποδοκιμασία τους ή ακόμα και το θυμό τους για τις κακές σχολικές επιδόσεις του παιδιού, τότε αυτό μπορεί να  νομίζει ότι δεν αξίζει ή ότι οι γονείς του δεν το αγαπούν.
    3. Τι λέει η μαμά ή ο μπαμπάς:
      «Αν δεν τελειώσεις τα μαθήματα, δεν έχει τηλεόραση, γλυκό, παιχνίδι, βόλτα»
      Τι νομίζει το παιδί:
      Δεν είσαι καλό παιδί, αφού δε διαβάζεις.
      Πες το σωστά:  «Έλα να τελειώσουμε τα μαθήματα για να πάμε μετά βόλτα».
      Τι λέει η ειδικός: Η χρήση τιμωρίας, βίας, ταπείνωσης ή γελοιοποίησης, αντί της επιβράβευσης της θετικής συμπεριφοράς του παιδιού φιμώνουν τη φωνή του και διαστρεβλώνουν την αυτοεικόνα του.
      Τι λέει η μαμά ή ο μπαμπάς:
       «Πόσες φορές πρέπει να το πούμε, για να το καταλάβεις;»
      Τι νομίζει το παιδί:
      Αν δεν καταλαβαίνεις το μάθημα, τότε δεν είσαι έξυπνος/η.
      Πες το σωστά: «Θα στο πω με διαφορετικό τρόπο, για να το καταλάβεις».
      Τι λέει η ειδικός: Εκφράστε την απογοήτευσή σας χωρίς να αποσύρετε την αγάπη σας. Μπορεί να διδάξετε, χωρίς να καταφεύγετε στην απόρριψη. Η αγάπη δε βιώνεται ως πραγματική όταν το παιδί λαμβάνει μηνύματα του τύπου «Δεν είσαι αρκετός».
      Τι λέει η μαμά ή ο μπαμπάς:
      «Πάλι το ίδιο λάθος έκανες; Είσαι απρόσεχτος;»
      Τι νομίζει το παιδί:
      Αν συνέχεια κάνεις τα ίδια λάθη και δεν διορθώνεσαι, τότε σημαίνει πως είσαι όπως θα έπρεπε να είσαι.
      Πες το σωστά: «Βλέπω ότι έγραψες σωστά τη λέξη ‘κοιμάμαι’! Έκανες λάθος όμως το ‘πηγαίνω’…»
      Τι λέει η ειδικός: Η κριτική, πρέπει πάντα να κατευθύνεται μόνο στη συμπεριφορά του παιδιού, ποτέ στο ίδιο το παιδί. Κανένας καλός σκοπός δεν εξυπηρετείται κάνοντας επίθεση στην αυτοεκτίμηση ενός παιδιού. Οι προσδοκίες εξάλλου  που έχουμε για τα παιδιά μας πρέπει να συμβαδίζουν με το επίπεδο της ανάπτυξής τους και των μοναδικών γνωρισμάτων τους. Το να κάνω λάθη εξάλλου είναι αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας της μάθησης.
      Τι λέει η μαμά ή ο μπαμπάς:
      «Πόσο σ’ αγαπώ που μου φέρνεις τόσα άριστα!»
      Τι νομίζει το παιδί:
      Αν δεν είσαι καλός μαθητής, τότε η μαμά δε θα σ’ αγαπά τόσο πολύ.
      Πες το σωστά: «Μπράβο! Σου αξίζουν συγχαρητήρια!»
      Τι λέει η ειδικός: Δείξτε αγάπη συχνά στο παιδί σας όχι μόνο με λόγια αλλά και αγγίζοντάς το.  Όχι μόνο όταν σας φέρνει άριστα αλλά κι όταν έχει αποτύχει στο τεστ ή είναι στεναχωρημένο ή απογοητευμένο. Ένα παιδί που του φέρονται με αγάπη τείνει να βιώνει τον εαυτό του ως αξιαγάπητο. Η αγάπη μεταβιβάζεται με πράξεις φροντίδας και τη χαρά που δείχνουμε για το γεγονός της ύπαρξης του παιδιού μας. Τα παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς πολλά αγγίγματα κουβαλούν μέσα τους έναν βαθύ πόνο. Υποβόσκει η ερώτηση: «Γιατί δε με αγάπησαν αρκετά, ώστε να θέλουν να με αγκαλιάσουν;» «Και αν οι ίδιοι μου οι γονείς δε θέλησαν να με αγκαλιάσουν, τότε γιατί κάποιος άλλος να θελήσει να το κάνει;»

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου