Έκθεση

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

   

 Η καταρράκωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας μέσα από την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί αναμφισβήτητα τη νοσηρή πραγματικότητα της σύγχρονης εποχής. Στις δημοκρατικές και ευνομούμενες πολιτείες έχουν θεσπιστεί διατάξεις και νόμοι που προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τιμωρούν πράξεις που υπονομεύουν την αξιοπρέπεια των ατόμων. Πιο συγκεκριμένα, το Σύνταγμα αναγνωρίζει ως βασικά ανθρώπινα δικαιώματα την υγεία, την εργασία, την ελευθερία, την παιδεία, την ιδιοκτησία, το απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής, το δικαίωμα του «εκλέγειν» και του «εκλέγεσθαι», του «συνέρχεσθαι» και  «συνεταιρίζεσθαι».

Φαινόμενα καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων

1. Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής και απειλεί την ίδια μας την ύπαρξη.

2. Η αξιοπρεπής διαβίωση θίγεται από φαινόμενα οικονομικής εξαθλίωσης, ανεργίας, πενιχρών αμοιβών δυσανάλογων προς την προσφερόμενη εργασία, μορφές αναγκαστικής εργασίας (εργασία ανηλίκων).

3.Η απουσία κρατικής μέριμνας για τη δημιουργία της πρέπουσας ιατρικής και νοσοκομειακής υποδομής θέτει σε κίνδυνο την υγεία των πολιτών.

4. Ρατσιστικές αντιλήψεις αναβιώνουν και οι κοινωνίες χωρίζονται σε ευνοούμενους και αδικημένους.

5. Η έξαρση της βίας και της εγκληματικότητας αποτελεί εκδήλωση βαρβαρότητας και απανθρωπιάς.

6.  Φαινόμενα λασπολογίας, σκανδαλοθηρίας και ενασχόλησης με την ιδιωτική ζωή δημοσίων προσώπων θίγουν την ανθρώπινη ελευθερία και αξιοπρέπεια.

 7. Σε πολιτικό επίπεδο, δημαγωγοί καπηλεύονται όνειρα, επιβάλλουν αυταρχικά καθεστώτα και δε διστάζουν να αιματοκυλήσουν λαούς, με στόχο την ικανοποίηση προσωπικών φιλοδοξιών.

8.  Το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των λαών πλήττεται από τη δυνατότητα των ισχυρών να ελέγχουν τους ανίσχυρους.

9. Η γνώση γίνεται μέσο για την εξόντωση και ο άνθρωπος απειλείται από την τεχνολογική υπερεξέλιξη.

Αιτίες καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων

1.    Το χρησιμοθηρικό πνεύμα της εποχής και ειδικότερα το ανελέητο κυνηγητό του υλικού κέρδους ερμηνεύουν την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

2.    Η έλλειψη αγωγής και αυτοελέγχου σχετίζονται με την κρίση των θεσμών ( οικογένεια, εκπαίδευση) και την απουσία υγιών προτύπων.

3.    Η φαυλότητα κατά την άσκηση της εξουσίας, υποκρύπτει συχνά πολιτικές σκοπιμότητες και συμφέροντα.

4.    Τα πολυάνθρωπα σύνολα των μεγαλουπόλεων «βυθίζουν»  το άτομο στην ανωνυμία, μειώνοντας τον κοινωνικό έλεγχο και αμβλύνοντας το αίσθημα ευθύνης προς το σύνολο.

5.Το πάθος για επικράτηση σε συνδυασμό με τον ατομοκεντρισμό καθιστούν  ένα πλήθος ατόμων ικανό να δράσει πέρα από την αρετή και το δίκαιο.

6. Η αλλοτρίωση και το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο καθιστούν αδύνατη την εσωτερική πάλη και την επίπονη προσπάθεια για την προσέγγιση ανώτερων αρχών και υψηλών ιδανικών.

7.   Η κοινωνία της αφθονίας, της κατευθυνόμενης ακρισίας και των ψεύτικων μορφών ευτυχίας, δυσχεραίνει την απόκτηση ιδεολογικού υπόβαθρου με ανθρωπιστικό περιεχόμενο.

Τρόποι διαφύλαξης

  1. Η ηθικοπνευματική ολοκλήρωση της προσωπικότητας παρεμποδίζει την υποταγή σε ένστικτα, ενισχύει τον έλεγχο της συνείδησης και αποτρέπει τις παραβάσεις της ηθικής.

2.  Η βίωση των αρχών της δικαιοσύνης και του σεβασμού προς τον άνθρωπο με τη συμβολή των φορέων κοινωνικοποίησης ( οικογένεια, σχολείο ).

3.  Η προσέγγιση του συνανθρώπου και η ενδοσκόπηση με στόχο τον επαναπροσδιορισμό της ζωής, με προτεραιότητα των ηθικών έναντι των υλικών αξιών.

4.  Η απόκτηση κοινωνικής συνείδησης, ώστε να πάψει ο ατομικισμός να τροφοδοτεί τρόπους συμπεριφοράς που αντίκεινται στο συλλογικό συμφέρον.

5. Η πολιτεία πρέπει να μεριμνήσει για τη δημοκρατική λειτουργία των θεσμών, για τον περιορισμό της οικονομικής δυσπραγίας και την εδραίωση ενός κράτους δικαίου.

6.  Είναι επιβεβλημένη η ανάληψη πρωτοβουλίας από διεθνείς οργανισμούς και οργανώσεις ( ΟΗΕ, Διεθνής Αμνηστία ).

7.  Η ανθρωπιστική στροφή του πολιτισμού θα επιτρέψει την υποταγή των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών δραστηριοτήτων σε ένα υπέρτατο σκοπό. Την ηθική ανάκαμψη και τη δημιουργία ενός κόσμου αληθινών ανθρώπων.

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Πόσα παιδιά εργάζονται στον κόσμο σήμερα; Εμπειρογνώμονες από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας και της UNICEF  κάνουν λόγο για ένα συνολικό αριθμό των 250 εκατομμυρίων παιδιών που υφίστανται εκμετάλλευση, μια ανησυχητική εικόνα που μαρτυρά μια σοβαρή επιδείνωση κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια - και μια αύξηση η οποία δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο από την αύξηση του πληθυσμού. Η έλλειψη κανονισμών και οι ισχυροί μηχανισμοί διάβρωσης των δικαστικών και πολιτισμικών συστήματος προστασίας των παιδιών βρίσκονται εδώ σε πλήρη δράση και εξηγούν αυτή την εξέλιξη. Η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών που υφίστανται εκμετάλλευση ζουν σε χώρες του Τρίτου Κόσμου, και τα μισά από αυτά στην Ασία. Μόνο στην Ινδία ο αριθμός τους ανέρχεται σε περισσότερα από 50 εκατομμύρια. Στη Αφρική είναι ακόμη περισσότερο, σε αναλογία, εφόσον το  ένα παιδί στα τρία εργάζεται, ενώ το ποσοστό αυτό για την Ασία είναι ένα στα τέσσερα, και για τη Λατινική Αμερική ένα στα πέντε.

  Ωστόσο, αυτό το φαινόμενο έχει μεγάλη ιστορία στις βιομηχανικές χώρες, επανεμφανίζεται και επανέρχεται και σε αυτές, τα τελευταία χρόνια. Συναντάται κατ’ αρχάς, σε όλη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, όπου οι συνέπειες της αυξανόμενης φτώχειας συνδυάζονται με τις επιπτώσεις της γενικής αποδιοργάνωσης της οικονομίας. Επίσης, σε χώρες που μεριμνούν, θεωρητικά, για την προστασία των ασθενέστερων, όπως η Βρετανία, η Ιταλία και άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Το Ηνωμένο Βασίλειο, πληρώνει επίσης στο κεφάλαιο αυτό το τίμημα αυτό των χρόνων του ξέφρενου συντηρητισμού, της συστηματικής απορύθμισης που προκάλεσαν την εξασθένιση της νομικής προστασίας: παιδιά που κατά  κύριο λόγο προέρχονται από κοινότητες μεταναστών απασχολούνται σε κομμωτήρια, εστιατόρια, καθαριστήρια, επιχειρήσεις καθαρισμού κ.λπ. Πόσα είναι αυτά; Ένα μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες; Κάθε προσπάθεια εκτίμησης παραμένει ριψοκίνδυνη, γιατί στη Μεγάλη Βρετανία όπως και σ’ όλη την Ευρώπη, η παιδική εργασία γίνεται λαθραία και συγκαλύπτεται.

 Δεν συμβαίνει κάτι λιγότερο στην Πορτογαλία, στην Ιταλία, στην Ελλάδα, στις Ηνωμένες Πολιτείες… Στη Γαλλία, για παράδειγμα, πολλές χιλιάδες παιδιά δεν φοιτούν σε κανένα σχολείο, και ένας μεγάλος αριθμός από αυτά είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης, ως εργαζόμενοι. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε και τα παιδιά που εισάγονται απευθείας στο κόσμο των ενηλίκων της παραγωγής υπό το πρόσχημα της μαθητείας. Η πλήρης αδιαφάνεια όμως κυβερνά αυτή την πραγματικότητα.

  Στις χώρες του Τρίτου Κόσμο, όπου η εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας είναι μαζικά διαδεδομένη, τα παιδιά δεν περιορίζονται σε μερικά είδη περιθωριακών δραστηριοτήτων. Αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του συστήματος παραγωγής, είτε πρόκειται για γεωργικές εργασίες, για τη βιομηχανία, τα χίλια κι ένα μικροεπαγγέλματα του δρόμου, τη βιομηχανία ενδύματος, την επιδιόρθωση… Ο κατάλογος είναι ατελείωτος και η φαντασία των ενηλίκων δεν γνωρίζει όρια όταν πρόκειται να υποτάξουν ολόκληρους πληθυσμούς παιδιών σε συνθήκες ημι-δουλείας.

  Παιδιά αναβάτες σε καμήλες στα κράτη του Κόλπου, σκλάβοι σε ετήσια σύμβαση σε εργοστάσια χαλιών, κροτίδων, πυροτεχνημάτων, σπίρτων τσιγάρων (Ινδία) παιδιά ανθρακωρύχοι (Κολομβία, Βολιβία, Περού), λειαντές πολύτιμων λίθων (και πάλι στην Ινδία), αδαμαντωρύχοι (πρώην Ζαΐρ), παιδιά που καθαρίζουν τις δεξαμενές των πετρελαιοφόρων στο Πακιστάν, δουλεύουν στην υφαντουργία (Ινδία, Πακιστάν Μπαγκλαντές), συλλέγουν το γιασεμί το βράδυ στην Αίγυπτο, κατασκευάζουν τούβλα από την ηλικία των πέντε ετών (Ινδία και Πακιστάν), ράβουν μπάλες ποδοσφαίρου (Πακιστάν), κάνουν ελεύθερη κατάδυση για να βρουν μαργαριτοφόρα στρείδια (Μαλαισία, Βιρμανία), βάζουν σε κουτιά κατεψυγμένα ψάρια και γαρίδες (Μαρόκο, Φιλιππίνες). Με λίγα λόγια, τα παιδιά τα κάνουν όλα, συμπεριλαμβανομένου ενός τομέα σε πλήρη άνθηση, δηλαδή τις αναγκαστικές σεξουαλικές δραστηριότητες που συχνά συνοδεύονται από ανείπωτες βιαιότητες, καψίματα από τσιγάρο, χτυπήματα κι ακόμη μετάδοση μολυσματικών ασθενειών, συχνά θανατηφόρων.

Claire Brisset-Le Monde Diplomatique

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α.    Να γραφεί η περίληψη του κειμένου (100-110) λέξεις.

Μονάδες 25

Β1. Αφού διαβάσετε προσεκτικά το κείμενο που σας δόθηκε να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με την ένδειξη «Σωστό» ή «Λάθος».

Η συντάκτρια του άρθρου υποστηρίζει ότι:

α. Το δικαστικό και πολιτισμικό σύστημα δε προστατεύει τα παιδιά από την εκμετάλλευση των ενηλίκων.

β. Το πρόβλημα της παιδικής εργασίας αφορά μόνο στις χώρες του Τρίτου Κόσμου και κυρίως στην Ινδία.

γ. Το φαινόμενο παρουσιάζεται αμβλυμμένο στις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης.

δ. Στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες το φαινόμενο της παιδικής εργασίας ενισχύεται τα τελευταία χρόνια.

ε. Τα παιδιά περιορίζονται σε μερικά είδη περιθωριακών δραστηριοτήτων· δεν αποτελούν βασικό μέρος της παραγωγικής διαδικασίας.      

Μονάδες 5

      Β2.    Να γράψετε μία παράγραφο που να αναφέρετε στη ζωή των παιδιών πλούσιων και φτωχών χωρών.

  Μονάδες 6

      Β3. Να γράψετε ένα συνώνυμο κι ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις: επιδείνωση,διάβρωση, λαθραίος, αδιαφάνεια.

Μονάδες 4

Β2. Να γράψετε δύο διαφορετικούς τίτλους, για να αποδώσετε την κεντρική ιδέα του κειμένου με ύφος:

α. δραματικό

β. ουδέτερο

Μονάδες 3

B5. Στις παρακάτω φράσεις να εντοπίσετε τη σημασία με την οποία χρησιμοποιούνται οι παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις (δηλωτική, συνυποδηλωτική) και να σχηματίσετε μια περίοδο για την καθεμία με την αντίθετη σημασία:

φαινόμενο βαθιά ριζωμένο

κάλυμμα της μαθητείας

εξασθένιση νομικής προστασίας

περιθωριακή δραστηριότητα

Μονάδες 4

Γ. Με αφορμή τον επικείμενο εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας του Παιδιού δημοσιεύματα εφημερίδων γνωστοποιούν στοιχεία που αποδεικνύουν την όξυνση των φαινομένων εκμετάλλευσης παιδιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Ευαισθητοποιημένοι από το γεγονός αποφασίζετε να συντάξετε ένα άρθρο για την σχολική σας εφημερίδα στο οποίο καταθέτετε τις απόψεις σας αναφορικά με την αναβάθμιση της θέσης των παιδιών στις σύγχρονες κοινωνίες.

(Το κείμενό σας να μην υπερβαίνει τις 500 λέξεις).

μονάδες 40

ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Ορισμός

Ανθρωπισμός ονομάζεται το σύστημα ιδεών και αξιών που πρεσβεύει το σε­βασμό, την πίστη και την αγάπη για την ανθρώπινη ύπαρξη.

O Ανθρωπισμός έχει την ιστορική του αφετηρία στην Αναγέννηση ως πνευματικό κίνημα, με κύριο χαρακτηριστικό τη μελέτη του αρχαίου κλασσικού κόσμου και των αξιών του. Ως παιδευτικό σύστημα, ο ανθρωπισμός αποβλέπει στη διαμόρφωση του ολόπλευρα καλλιεργημένου ανθρώπου, στην ανάπτυξη των σωματικών, πνευματικών, ηθικών και κοινωνικοπολιτικών χαρακτηριστικών της προσωπικότητάς του

Βασικές αρχές του ανθρωπισμού

•       η αγάπη και ο σεβασμός σε κάθε άνθρωπο ανεξάρτητα από φύλο, χρώμα,
θρησκεία και κοινωνική τάξη

•       η ταυτόχρονη και σύμμετρη ανάπτυξη σωματικών, πνευματικών και ψυχικών
ικανοτήτων του ανθρώπου

•       η δημιουργία ανθρώπων ικανών, δραστήριων, υπεύθυνων, αποφασιστικών
και ελεύθερων

•       ο πνευματικός και ο ηθικός φωτισμός των ανθρώπων με τα ιδεώδη της ειρή­-
νης, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της δημοκρατίας

•       η διαμόρφωση των αναγκαίων κοινωνικών δομών και συνθηκών που ευ­
νοούν την ανάπτυξη και την ολοκλήρωση της ανθρώπινης προσωπικό­
τητας

Η κρίση των ανθρωπιστικών αξιών στην εποχή μας εκδηλώ­νεται ιδιαίτερα

•       στις κοινωνικές σχέσεις (μοναξιά, αποξένωση, εκμετάλλευση κτλ.)

•       στην εργασία (εξειδίκευση, αλλοτρίωση, μονομέρεια κτλ.)

•       στην κοινωνική λειτουργία (βία, κοινωνικοί ανταγωνισμοί κτλ.)

•       στις διακρατικές σχέσεις (ιμπεριαλισμός, παραβίαση των αρχών του διε­θνούς δικαίου, εξοπλισμοί, πόλεμοι κτλ.)

Αιτίες

•    η ανάπτυξη του τεχνοκρατικού πολιτισμού και ο υποβιβασμός του ανθρώ­που από σκοπό σε μέσο της οικονομικής, πολιτικής κτλ. Λειτουργίας

• η κυριαρχία του ωφελιμιστικού πνεύματος και της καταναλωτικής ιδεολο­γίας
• η επικράτηση του ατομικισμού, η χαλάρωση των κοινωνικών σχέσεων και
• η έλλειψη πνεύματος κοινωνικής αλληλεγγύης η διαιώνιση της κοινωνικής αδικίας και εκμετάλλευσης

Για την υλοποίηση του ανθρωπισμού απαιτείται

·         ηθικός και πνευματικός αναπροσανατολισμός του ατόμου και της κοινωνίας προς τις ανθρωπιστικές αξίες και αρχές

·         βελτίωση των κοινωνικών συνθηκών και αντιμετώπιση των καίριων προβλη­μάτων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο (ανεργία, πείνα, οικολογικό, καταπάτηση δικαιω­μάτων και ελευθεριών)

·         συλλογικές προσπάθειες για τη συναδέλφωση των λαών και την παγίωση της παγκόσμιας ειρήνης

·         σύμμετρη ανάπτυξη υλικού και πνευματικού πολιτισμού

·         ενίσχυση δημοκρατικού πολιτεύματος (κατοχύρωση δικαιωμάτων, παροχή δυνατοτήτων για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας των πολιτών)

  ΑΣΤΥΦΙΛΙΑ

Ορισμός: αστυφιλία ονομάζεται το φαινόμενο της εσωτερικής μετανάστευσης του πληθυσμού από τις αγροτικές περιοχές προς τα μεγάλα αστικά κέντρα

Αιτίες:

·         Η αποδυνάμωση της πρωτογενούς παραγωγής και η συνακόλουθη συρρίκνωση του αγροτικού και κτηνοτροφικού πληθυσμού

·         Η συγκέντρωση των βιομηχανικών μονάδων στα μεγάλα αστικά κέντρα

·         Η έλλειψη θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα των νέων με ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση

·         Το υποβαθμισμένο βιοτικό επίπεδο και η χαμηλή ποιότητα ζωής (περιορισμένες δυνατότητες για ψυχαγωγία, μόρφωση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη)

·         Η γοητεία που ασκούν οι μεγαλουπόλεις λόγω των ευκαιριών που προσφέρουν και της απουσίας ασφυκτικού κοινωνικού ελέγχου

Επιπτώσεις:

·         Ερήμωση της υπαίθρου και αδυναμία ανάπτυξης των αγροτικών ημιαστικών περιοχών

·         Υποβάθμιση συνθηκών διαβίωσης στα μεγάλα αστικά κέντρα

·         Αποκοπή του ανθρώπου από τη φύση και την παράδοση

·         Επικράτηση της μαζοποίησης, αλλοτρίωσης και μοναξιάς

·         Αύξηση της ανεργίας, έξαρση βίας και εγκληματικότητας

·         Έντονοι ρυθμοί ζωής, κυνήγι χρόνου και άγχος

Τρόποι αντιμετώπισης:

·         Αποκέντρωση εξουσιών και περαιτέρω ενίσχυση του ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης

·         Λήψη μέτρων από την πολιτεία για τον εκσυγχρονισμό της πρωτογενούς παραγωγής και την παροχή κινήτρων για τη δημιουργία βιομηχανικών μονάδων και θέσεων εργασίας στην ύπαιθρο

·         Κρατική μέριμνα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στις αγροτικές και ημιαστικές περιοχές

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΣΑΦΗΝΙΣΕΙΣ

Αθλητισμός είναι η σωματική άσκηση και καταβολή δυνάμεων και δεξιοτήτων σε αγω­νίσματα για την κατάκτηση ενός επάθλου. Στόχος είναι η αρμονική ανάπτυξη σώματος και πνεύματος και η βελτίωση μέσω του συναγωνισμού.

Αντίθετα, πρωταθλητισμός είναι η συστηματική επιδίωξη κατάκτησης της νίκης. Ο πρωταθλητισμός στις μέρες μας συνδέεται με μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις και με την επένδυση σ' αυτές και στις επιδόσεις των αθλητών τεράστιων οικονομικών, κυρίως, αλλά και πολιτικών συμφερόντων.

Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Ο αθλητισμός αποτελεί παράγοντα αρμονικής ανάπτυξης των δεξιοτήτων του αν­θρώπου. Διαπλάθει το ήθος και καλλιεργεί αξίες που προωθούν την ειρηνική συνύπαρ­ξη των λαών. Αναλυτικότερα, ο αθλητισμός:

1.  Αναπτύσσει αρμονικά το σώμα και το πνεύμα

*   Καλλιεργεί τις σωματικές δεξιότητες και εξασφαλίζει την υγεία, τη δύναμη και τη
σωματική ευεξία, το γερό και αρμονικό σώμα.

• Ενισχύει τις πνευματικές δυνάμεις, την κρίση, την αντίληψη και την επινοητικό­τητα και επιτρέπει την αυτογνωσία (κατανόηση των ιδιαίτερων ικανοτήτων και αδυναμιών).

2.  Ενδυναμώνει ψυχικά και εμπλουτίζει συναισθηματικά τον άνθρωπο

*   Εκπαιδεύει στο αγωνιστικό πνεύμα, την αυτοπειθαρχία και την εγκράτεια και ενισχύει την αυτοπεποίθηση.

•       Διαμορφώνει ισχυρό χαρακτήρα, στοιχείο απαραίτητο ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες του άγχους και των πιεστικών προβλημάτων.

•       Παρέχει έντονες συγκινήσεις, γεμίζει με ικανοποίηση και δίνει διέξοδο στην ενερ­γητικότητα και τη δημιουργικότητα.

3.  Διαμορφώνει ήθος και κοινωνική συνείδηση

•       Αναπτύσσει την ομαδικότητα και την ανάληψη της προσωπικής ευθύνης για το συλλογικό σκοπό, προετοιμάζοντας το νέο για την κοινωνική ζωή.

•       Παρέχει πρότυπα υγιή για τη νέα γενιά προσανατολίζοντας την σε υψηλούς στό­χους.

•       Απομακρύνει τους νέους από ευτελείς και επικίνδυνες μορφές «διαφυγής» από την πραγματικότητα και συμβάλλει στη γόνιμη αξιοποίηση του ελεύθερου χρό­νου.

4,  Καλλιεργεί οικουμενικές και πανανθρώπινες αξίες

•    Λειτουργεί ως παράγοντας ευγενικού συναγωνισμού ανάμεσα στους λαούς, ενι­σχύοντας την επικοινωνία και τη μεταξύ τους προσέγγιση και προβάλλοντας το ιδανικό της ειρήνης.

• Αναπτύσσει συνείδηση οικουμενική και απομακρύνει τα άτομα από το ρατσισμό και τον εθνικισμό.

ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΕΚΦΥΛΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Αν και το αθλητικό ιδεώδες είναι παγκόσμια αποδεκτό, στις μέρες μας παρατηρού­νται φαινόμενα υποβάθμισης και εκφυλισμού του. Τέτοια φαινόμενα εκφυλισμού/απώ­λειας των υγιών και γνήσιων χαρακτηριστικών του αθλητισμού είναι:

1. Η εμπορευματοποίηση και ο ακραίος επαγγελματισμός, με συνέπεια ο αθλητής να λειτουργεί με αποκλειστικό γνώμονα το κέρδος.

2.      Η υποβάθμιση του «ευ αγωνίζεσθαι» με τη χρήση αθέμιτων μέσων (αναβολικές ου­σίες, χρηματισμός, διαφθορά).

3.      Η πολιτική εκμετάλλευση του αθλητισμού για την εξυπηρέτηση εθνικών και μικρο­πολιτικών σκοπιμοτήτων (προβολή πολιτικών προσώπων, κρατών κ.λπ.).

4.      Η μετατροπή του φιλάθλου σε οπαδό, γεγονός που οδηγεί στο φανατισμό και τελικά σε φαινόμενα βίας στους αθλητικούς χώρους.

ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΒΙΑ

Αιτίες του φανατισμού και της βίας στους αθλητικούς χώρους

Ο φανατισμός και η βία αποτελούν εκδηλώσεις ξένες προς τις αξίες και το ήθος που αντιπροσωπεύει το αθλητικό ιδεώδες και συνδέονται με τις γενικότερες συνθήκες, οι οποίες χαρακτηρίζουν το χώρο του επαγγελματικού αθλητισμού στην εποχή μας. Οι αιτίες αυτών των εκφυλιστικών φαινομένων είναι:

1.     Η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού καλλιεργεί την επιδίωξη της νίκης με κάθε μέσο, οξύνει τον ανταγωνισμό και δυναμιτίζει το κλίμα των αθλητικών συναντή­σεων.

2.     Η ανοχή και η υπόθαλψη του φανατισμού από τους παράγοντες που διοικούν τα σω­ματεία και από τον αθλητικό τύπο ενθαρρύνουν την «οπαδοποίηση» των φιλάθλων και την εκδήλωση βίαιων συμπεριφορών στους αθλητικούς χώρους.

3.     Ο κοινωνικός κομφορμισμός, δηλαδή η τάση του ανθρώπου να εντάσσεται σε ομά­δες, επειδή του παρέχουν ασφάλεια, υποκατάστατα προσωπικότητας (σημαίες, σύμ­βολα) και κύρος, μετατρέπει τους νέους, κυρίως, φιλάθλους σε όχλο.

4.     Η ένταση ενός αθλητικού αγώνα και οι συνθήκες μαζοποίησης που χαρακτηρίζουν τους αθλητικούς χώρους διευκολύνουν την υποταγή του ατόμου στη συμπεριφορά του όχλου και περιορίζουν τη δυνατότητα αντίστασης του στη δύναμη της μάζας.

5.     Οι πιεστικές συνθήκες ζωής, κυρίως στις μεγαλουπόλεις, η ανεργία και τα γενικότε­ρα προβλήματα, που συνιστούν τη σκληρή σημερινή πραγματικότητα, προκαλούν τη δυσαρέσκεια και την αντίδραση των νέων, η οποία συχνά διοχετεύεται σε αντικοι­νωνικές πράξεις.

6.     Η έλλειψη ισχυρής πολιτικής βούλησης και η ελαστικότητα στην εφαρμογή των νό­μων ενθαρρύνουν την παραβατική και αξιόποινη συμπεριφορά.

7.     Η κρίση του οικογενειακού θεσμού και της εκπαίδευσης εμποδίζει τους νέους να αναπτύξουν το αίσθημα του μέτρου, της ευθύνης και της συλλογικότητας.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΑ ΤΗΝ ΕΞΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Η συνειδητοποίηση των επιπτώσεων που επιφέρει η εμπορευματοποίηση της αθλη­τικής ιδέας στην εποχή μας καθιστά αναγκαία την επιστροφή στις αξίες του άδολου αθλητισμού. Για τον περιορισμό των εκφυλιστικών φαινομένων και την ανάπτυξη ενός αθλητικού πνεύματος που θα στηρίζεται στην άμιλλα και θα προωθεί τη συνεργασία και την ειρήνη, επιβάλλεται:

1.           Η θέσπιση κατάλληλης νομοθεσίας και οργάνων ελέγχου των αθλητικών διοργανώ­σεων.

2.     Ο έλεγχος και οι περιορισμοί στη δράση επιχειρήσεων και οικονομικών παραγόντων που υπεισέρχονται στον αθλητισμό με κίνητρο το κέρδος και η επιβολή αυστηρών ποινών.

3.     Η ενίσχυση του ερασιτεχνικού αθλητισμού από την πολιτεία και η εξασφάλιση των αναγκαίων αθλητικών υποδομών (χώροι, μέσα, εγκαταστάσεις κ.λπ.}-

4.     Η αναβάθμιση της αθλητικής παιδείας που παρέχεται από το σχολείο, με στόχο τη διαμόρφωση μιας υγιούς σχέσης του νέου με τον αθλητισμό, την καλλιέργεια της άμιλλας και του «ευ αγωνίζεσθαι»

5.     Η προβολή του αθλητικού πνεύματος από τα μέσα ενημέρωσης και η αποκάλυψη κρουσμάτων αδιαφάνειας και διαφθοράς στις αθλητικές διοργανώσεις

6.     Η διαπαιδαγώγηση των νέων από την οικογένεια με πρότυπα αθλητικού ιδεώδους

                  ΓΛΩΣΣΑ

Είναι το σύνολο λέξεων και φράσεων που χρησιμοποιεί ένας λαός, για να επικοινωνεί προφορικώς ή γραπτώς. Με τη γλώσσα όχι μόνο ικανοποιούμε πληρέστερα τις απαιτήσεις για συνεννόηση και αρμονική συμβίωση με τη βοήθεια που ζητάμε και προσφέρουμε αλλά μεταδίδουμε και τις διάφορες γνώσεις και εμπειρίες που συσσωρεύονται με το πέρασμα του χρόνου.

  Οι λειτουργίες της γλώσσας επικεντρώνονται στην επικοινωνία, στην ονοματοθεσία και στην έκφραση. Μέσω της γλώσσας οι άνθρωποι μπορούν να ανταλλάξουν απόψεις, να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους αλλά και να τις μεταδώσουν, να κατανοήσουν τις συναισθηματικές τους εμπειρίες και ηθικούς προσανατολισμούς, να συμφωνήσουν ή να διαφωνήσουν και γενικότερα να επικοινωνήσουν.

  Όταν η Ελλάδα απελευθερώθηκε, βρέθηκε σε μια Ευρώπη προηγμένη τεχνολογικά, οικονομικά, πνευματικά και ήταν αδύνατο να συμβαδίσει με τους ρυθμούς της ανάπτυξης αυτής. Αυτό οδήγησε κατά συνέπεια σε ένα αίσθημα μειονεξίας και στην περιφρόνηση των ελληνικών στοιχείων, ακόμη και της γλώσσας. Η στάση αυτή ενισχύθηκε και από τις διαφημίσεις ξένων, πιο ποιοτικών προϊόντων, καθώς και από την εισβολή της ξενικής ονομασίας των τεχνολογικών επιτευγμάτων. Υπάρχει λοιπόν κίνδυνος σήμερα οι Έλληνες να παρασυρθούν από μια άκριτη ξενομανία και μιμητισμό που ξεκινά από τη γλώσσα αλλά επεκτείνεται στη συμπεριφορά, τη νοοτροπία και γενικά στον τρόπο ζωής πρόκειται στην ουσία για ένα είδος πολιτισμικής άλωσης.

 Συνεπώς, η πολιτεία επιβάλλεται – κυρίως μέσω της εκπαίδευσης – να φέρει τα άτομα σε επαφή με την παραδοσιακή τους γλώσσα, για να γνωρίσουν τις ρίζες της, την ιστορία και τον πλούτο της. Πρόκειται αναμφίβολα για μια γλώσσα που εξελίσσεται, που δέχεται ξένες επιρροές αλλά τις αφομοιώνει δημιουργικά και διατηρεί ταυτόχρονα την ιδιαιτερότητά της. Λειτουργεί επίσης ως ενοποιητικός κρίκος ανάμεσα στα άτομα ενός έθνους και είναι γεγονός πως όσο θα υπάρχει ελληνικό έθνος θα υπάρχει και ελληνική γλώσσα.

  Η ελληνική γλώσσα ως πεδίο μελέτης αλλά και οι ελληνικές σπουδές με κύριο σημείο μελέτης τη λογοτεχνία, εξαπλώνονται σε όλες τις χώρες και αυτή ακριβώς η διεθνής ενασχόληση γύρω από το ελληνικό γλωσσικό και πνευματικό πλούτο βοηθά τη γλώσσα να επιζήσει, να γίνει πλατύτερα γνωστή, καθώς και το έθνος να διατηρήσει την εθνική του ταυτότητα και μοναδικότητα.

  Στις μέρες μας πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης αναλύουν και παρουσιάζουν το πρόβλημα της γλωσσικής πενίας, όπως δημοσιεύματα στον ημερήσιο και περιοδικός τύπος, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, οργανώσεις συνεδρίων.

  Με τον όρο γλωσσική πενία εννοούμε την υποβάθμιση της γλώσσας, την αδυναμία του ανθρώπου να μπορεί αν χρησιμοποιήσει τις καταλληλότερες, ευστοχότερες λέξεις για την απόδοση κάθε φορά σκέψεων του ή την ονοματοθεσία ή την έκφραση των φιλοδοξιών και των επιθυμιών του. Το πόση γλωσσική δεξιότητα θα επιδείξει ο καθένας στις διάφορες περιστάσεις και περιπτώσεις επικοινωνίας εξαρτάται από την εξοικείωσή του με το συγκεκριμένο είδος επικοινωνίας, από τη γνώση που έχει του θέματος που συζητιέται, από τις σχέσεις που έχει με το συνομιλητή του.

   Το γλωσσικό ιδίωμα της νεολαίας και η χρησιμοποίηση ξένων λέξεων δρα ανασταλτικά στη δημιουργική εξέλιξη της γλώσσας, αλλά αυτό δε σημαίνει πως η γλώσσα είναι καταδικασμένη να διαβρωθεί και να ισοπεδωθεί εντελώς. Πάμπολλοι λαοί ήρθαν σε επαφή με τους Έλληνες και επηρέασαν την ελληνική γλώσσα. Σταδιακά όμως η γλώσσα – και παράλληλα με την εξέλιξη του λαού και την αλλαγή συνθηκών σε διαφόρους τομείς – απέβαλε και συνεχώς αποβάλλει τις ξένες επιδράσεις.

  Αίτια εκδήλωσης του φαινομένου:

•  Τάση υπεραπλούστευσης : ο υλικός ευδαιμονισμός, το καταναλωτικό πνεύμα, η κυριαρχία της εικόνας αποπροσανατόλισαν τους νέους από τη σκέψη που απαιτεί ο λόγος. Ειδικότερα, επικρατεί η τάση να ομαδοποιούν οι περισσότεροι σε ορισμένες λέξεις ποικίλα χαρακτηριστικά  προσώπων – πραγμάτων – καταστάσεων, έτσι ώστε να μη «φωτίζονται» οι ποικίλες νοηματικές διαστάσεις, πτυχές και αποχρώσεις αυτών που αναφέρονται κάθε φορά.
•    Αντίδραση στους μεγαλυτέρους: οι νέοι σήμερα τείνουν να διαμορφώσουν μια δική τους ιδιόμορφη γλωσσική επικοινωνία. Χρησιμοποιούν τη γλώσσα ως μέσο αντίδρασης στον κόσμο των μεγάλων που αμφισβητούν και απορρίπτουν και ως δείγμα αποδοχής κάποιου σε μια νεανική συντροφιά, μέσα στα πλαίσια μιας επιπόλαιης και εσφαλμένης αντίληψης του μοντερνισμού.
•   Επίδραση των μέσων επικοινωνίας: η συμβολή των μέσων μαζικής ενημέρωσης συμβάλλουν στην επαύξηση της γλωσσικής πενίας των ατόμων, κυρίως των νέων. Ο λόγος πλέον, αντικαθίσταται από τις άμεσες και ευχάριστες εικόνες που περνούν αβασάνιστα και απροβλημάτιστα. Ο περιορισμένος λόγος που χρησιμοποιείται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι υποβαθμισμένος καθώς εξυπηρετεί διαφημιστικές και γενικά σκοπιμότητες εμπορικού χαρακτήρα. Είναι λόγος συνθηματικός, κενός, που χαρακτηρίζεται περισσότερο για την επίκαιρη εντύπωση παρά για το σεμνό και μεστό περιεχόμενο.
•     Οικονομικός παράγοντας: η οικονομική κατάσταση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο γλωσσικό επίπεδο ενός ατόμου. Το άτομο που δεν έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει κάποια σεμινάρια, να φοιτήσει σε κάποια σχολή, να αγοράσει κάποια βιβλιογραφία, να αξιοποιήσει τον ελεύθερο χρόνο μέσω της συστηματικότερης επαφής του με τη γλώσσα, δεν έχει τη δυνατότητα να διευρύνει και να επαυξήσει τις πνευματικές του ενασχολήσεις.
•       Επίδραση καθεστώτος: κάθε τυραννικό και αυταρχικό καθεστώς συντρίβει ή τουλάχιστον παρεμποδίζει την επικοινωνία, τη συνεννόηση, αλλοιώνοντας τις πληροφορίες, παραποιώντας τις έννοιες και περιορίζοντας τη γλώσσα σε μια συνθηματολογία. Πετυχαίνεται έτσι η απομόνωση και η αποξένωση των ατόμων, καθώς και η εξαπάτησή τους ώστε κάθε άτομο και όλα μαζί γίνονται εύκολα θηράματα της εξουσίας, άβουλα όργανα των αρχόντων τους.
•       Επίδραση της οικογένειας: σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και το γλωσσικό επίπεδο των γονέων στη διαμόρφωση αντίστοιχου επιπέδου των παιδιών τους. Όταν οι γονείς παρέχουν διαστρεβλωμένα τις πρώτες γλωσσικές κατευθύνσεις, τότε η γλωσσική εξέλιξη των παιδιών τους  χαρακτηρίζεται από έλλειψη ομαλότητας και πληρότητας. Στην περίπτωση αυτή, η γλωσσική επικοινωνία στηρίζεται στην εκφραστική ανακρίβεια, την αοριστία και την ανωριμότητα. Πρόσθετα, οι γονείς αποφεύγουν τις συζητήσεις και γενικά το διάλογο και δεν ισχυροποιούν παράλληλα τα κίνητρα των παιδιών τους για πνευματικές ενασχολήσεις
•       Η ξενομανία : με την εισροή πολλών ξενόφερτων λέξεων χάνεται η εννοιολογική συνοχή του λόγου και αλλοιώνεται επικίνδυνα η γλώσσα.
•       Η εκπαίδευση : το σχολείο δε βοηθάει στην εκμάθηση της γλώσσας διότι α) προωθεί την απομνημόνευση με αποτέλεσμα να  μη διευκολύνεται η ανάπτυξη της κρίσης και της σκέψης, β) η γλώσσα δε διδάσκεται με τον κατάλληλο τρόπο καθώς οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι σχετικά με τον τρόπο διδασκαλίας της γλώσσας, γ) η έλλειψη ενιαίας εκπαιδευτική πολιτικής οδηγεί συχνά σε συχνές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, δ) η αποκοπή των νέων από την αρχαία ελληνική  γλωσσική παράδοση και ε) η διγλωσσία που βασάνιζε τις παλαιότερες γενιές έχει και σήμερα τον αντίκτυπό της.

                          ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ:

•       Η οικογένεια να φροντίζει για την ορθή γλωσσική αγωγή των νέων
•     Η πολιτεία να ενδιαφερθεί για : - την ορθή διδασκαλία της γλώσσας στην ενιαία της μορφή, - την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, - τη δημιουργία δανειστικών βιβλιοθηκών σε όλη τη χώρα και την οικονομική ενίσχυση των νέων για αγορά βιβλίων και παρακολούθηση εκδηλώσεων λόγου και τέχνης, - τη συγκρότηση Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, που θα εισηγείται εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις όταν αυτές επιβάλλονται , τέλος – τη δημιουργία επιτροπής μεταγλώττισης ξένων λέξεων και ιδιαίτερα των τεχνικών όρων
•       Η εξυγίανση των ΜΜΕ : η γλώσσα είναι αναγκαίο να χρησιμοποιείται ορθά και να υπάρχει μια ειδική επιτροπή που θα ελέγχει από γλωσσική άποψη τα κείμενα των δελτίων ειδήσεων, για να αποφεύγονται οι βαρβαρισμοί και οι σολοικισμοί.
•       Αποβολή συμπλεγμάτων, ξενομανίας και πιθηκισμού
•       Επαναπροσδιορισμός αξιών
•      Συνειδητοποίηση της αξίας της γλώσσας
•     Η πνευματική ηγεσία της χώρας με ειδικές εκπομπές από τα ΜΜΕ να παρουσιάζει ορθά και επιμελημένα τον τρόπο έκφρασης

         Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΣΗΜΕΡΑ:

Οι νέοι στην πλειοψηφία τους σήμερα χειρίζονται ορθά το λόγο. Ένα μέρος της νεολαίας όμως μιλάει τη δική του «γλώσσα», που πολλοί τη χαρακτηρίζουν ως παραγλώσσα. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της είναι :

 Α) η λεξιπενία, το περιορισμένο δηλαδή και φτωχό λεξιλόγιο

Β) η χρήση στερεότυπων, συνθηματολογικών εκφράσεων και ηχηρών λέξεων, που σκοπό έχουν να εντυπωσιάσουν μονάχα

Γ) η χρήση πολλών ξένων λέξεων

Δ) τα γραμματικά και τα συντακτικά σφάλματα

ΑΙΤΙΑ:

•      Θέλουν να ξεχωρίσουν από τους συνομήλικούς τους ή αν διαφοροποιηθούν από τους μεγαλύτερους
•      Γίνονται πιο εύκολα αποδεκτοί από τις συντροφιές που χρησιμοποιούν παρόμοιο λόγο
•     Το σύνθημα εξυπηρετεί το σημερινό αγχώδη και μαζοποιημένο νέο
•       Δε διαβάζουν λογοτεχνικά βιβλία

 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ:

•      Αδυναμία διατύπωσης ορθών απόψεων, με αποτέλεσμα την έλλειψη συνεννόησης και τη δυσκολία επικοινωνίας
•      Πνευματική υποβάθμιση
•     Ο διάλογος περιορίζεται με αρνητικές συνέπειες στον κοινωνικό, ψυχολογικό. Ηθικό και πολιτικό τομέα
•       Ύπαρξη κινδύνου πολιτιστικής εξάρτησης, που θα οδηγήσει στην απώλεια εθνικής ταυτότητας.

κείμενο

  Κάθε γλώσσα, τόσο στο επίπεδο της πρότυπης εθνικής όσο και στο επίπεδο του γλωσσικού κώδικα διάφορων κοινωνικών ομάδων, αντικατοπτρίζει την κουλτούρα και τον τρόπο ζωής της γλωσσικής κοινότητας που επικοινωνεί μέσα από αυτήν. Έτσι και η γλώσσα των νέων, η καλούμενη και νεανική ιδιόλεκτος, διαφέρει από τη συμβατική γλώσσα, καθώς ανταποκρίνεται στις διαφορετικές επικοινωνιακές ανάγκες, στη διαφορετική νοοτροπία, τις ιδιαίτερες τοποθετήσεις, αντιλήψεις και αξιολογήσεις των νέων.

 ΜΤΒ παράγραφος: η νεανική ιδιόλεκτος δεν αποτελεί μια άλλη ή μια συνθηματική γλώσσα αλλά πρόκειται για την κοινή γλώσσα με λιγότερο ή περισσότερο έντονες αποκλίσεις στο λεξιλογικό και μορφοσυντακτικό επίπεδο. Ο ιδιαίτερος αυτός γλωσσικός κώδικας χαρακτηρίζεται από μια έντονη διαφοροποίηση που υπαγορεύεται από την νοοτροπία, την ιδιοσυγκρασία, τη σχολική μόρφωση, τη στάση ζωής, τους κοινωνικοπολιτικούς στόχους, τις διαφορετικές ανάγκες επικοινωνίας, τα διαφορετικά διαβάσματα και ακούσματα των νέων. Βέβαια ερευνητές επισημαίνουν στη γλώσσα αυτή δύο επιμέρους γλωσσικούς κώδικες που παραβιάζουν τους κανόνες της γλωσσικής έκφρασης: πρόκειται για τη γλώσσα των φοιτητών, επιτηδευμένη και στομφώδη, και τη γλώσσα των περιθωριακών νέων ή των νέων που συχνάζουν στα γήπεδα, στους μαζικούς χώρους διασκέδασης. Βασικά χαρακτηριστικά της είναι οι συνθηματικές εκφράσεις, η χρήση ξενικών λέξεων, το φτωχό λεξιλόγιο.

 Το πρόβλημα αυτό της κακής ποιότητας της γλώσσας των νέων καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικό αν αναλογιστεί κανείς τη σημασία που έχει η σωστή χρήση της γλώσσας για την ανάπτυξη πολύπλευρης προσωπικότητας. πρωταρχικά συμβάλλει στην πνευματική καλλιέργεια: είναι φορέας προβληματισμού βοηθά στην ανάπτυξη κρίσης, ικανοποιεί τη φιλομάθεια του ατόμου «τα όρια της γλώσσας μου είναι τα όρια του κόσμου μου ». το άτομο επομένως γνωρίζει τον εσωτερικό και τον εξωτερικό του κόσμο.

 Επιπλέον η γλώσσα αποτελεί μέσο έκφρασης των συναισθημάτων του νέου και συντελεί στη διαμόρφωση ήρεμης ψυχολογικής κατάστασης, «δώς΄μου τη λέξη σου, πάρε το χέρι μου» : η γλώσσα φέρνει κοντά τους ανθρώπους και δημιουργεί ακατάλυτους συναισθηματικούς δεσμούς. Ο νέος εξωτερικεύει τους πόνους και τις χαρές του και ηρεμεί ψυχολογικά. Καταπολεμά την εσωστρέφεια, την ανασφάλειά του και γίνεται ψύχραιμος. Δεν καταφεύγει λοιπόν σε ακραίες συμπεριφορές.

  Δίχως άλλο η καλή χρήση της γλώσσας σημαίνει για το νέο ηθικοποίηση και κοινωνικοποίηση. Πετυχαίνεται έτσι η πειστική και ηθική διαπαιδαγώγηση, ο νέος αναλύει το καλό και το κακό σε βάθος. Μεταβαίνει από το « εγώ» στο «εμείς», αφομοιώνει κοινωνικά πρότυπα, συνάπτει διαπροσωπικές σχέσεις, κατανοεί τις κοινωνικές αρχές. Σταδιακά λοιπόν αποκτά κοινωνική και κατ΄επέκταση πολιτική συνείδηση.

  Προκειμένου όμως να επιτευχθεί η εποικοδομητική χρήση της γλώσσας ως ισχυρού μέσου διαμόρφωσης και εμπλουτισμού ιδανικής προσωπικότητας χρειάζεται να περιοριστούν τα επιμέρους προβλήματα της γλώσσας των νέων. Η καίρια και αποτελεσματική αντιμετώπισή τους είναι εφικτή μόνο εφόσον προσδιοριστούν τα αίτια του φαινομένου και βέβαια ευαισθητοποιηθούν οι φορείς κοινωνικοποίησης που ευθύνονται για τα προβλήματα και τη διατήρησή τους.

  Οι βασικές αιτίες προέρχονται από το εξωγενές περιβάλλον και τις δυσλειτουργίες του - οικογένεια – σχολείο – ΜΜΕ – βαθιά κρίση της κοινωνίας: ηθική – σε επίπεδο κοινωνικών επαφών – πολιτιστική- στη ψυχαγωγία (ξενομανία)

 Αλλά και η φύση των νέων διαμορφώνει τα ζητούμενά τους και την κοινωνική τους θέση έτσι ώστε εύκολα να παραποιούν τη γλώσσα.

  Οι επιπτώσεις είναι αισθητές και σοβαρές τόσο για το νέο όσο και για την κοινωνία όπου εντάσσεται και ζει: αδυναμία ορθής διατύπωσης απόψεων, πνευματική υποβάθμιση, συρρίκνωση διαλόγου, κίνδυνος πολιτικής και πολιτισμικής εξάρτησης.

  Ωστόσο (έλλειψη) : αν η νεανική ιδιόλεκτος αφομοιωνόταν από την επίσημη παραλλαγή της εθνικής γλώσσας και οι νέοι άρχιζαν να μιλούν σε όλες τις επικοινωνιακές συνθήκες την ίδια γλώσσα, τότε : θα έχανε η γλώσσα τους τη δυνατότητα να παράγει λανθάνοντα μηνύματα. Ο σημασιολογικός τους πλούτος θα φτώχαινε. Θα στερείτο την ικανότητα να εκφράζει έμμεσα την άρνηση προσαρμογής και την αμφισβήτηση των ιεραρχιών.

 Προκειμένου λοιπόν να διατηρηθεί η ζωντάνια της γλώσσας των νέων αλλά και να αποφευχθεί η κακοποίησή της και να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που έχουν ήδη ανακύψει απαιτείται η ανάληψη ευθυνών από: α) την πολιτεία, β) την οικογένεια, γ) τα ΜΜΕ, δ) τους νέους

  Επίλογος: η γλωσσική ποικιλομορφία δεν είναι μειονέκτημα για την ελληνική γλώσσα, αλλά αντίθετα πλεονέκτημα που συνάδει με την πολυτυπία και την πλαστικότητά της. Επομένως η νεανική ιδιόλεκτος δεν είναι απαραίτητο να ταυτίζεται πάντοτε με την παραφθορά της γλώσσας και να αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη αλλά να νοείται ως το μέσο αφομοίωσης αξιών από τους νέους και προσαρμογής τους στο περιβάλλον. Η παραδοχή βέβαια αυτή δεν μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να εθελοτυφλούν μπροστά στις περιπτώσεις κακοποίησης της γλώσσας που απαιτούν τη φροντίδα των φορέων κοινωνικοποίησης για την υπέρβασή τους     

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ορισμός- προσέγγιση έννοιας

Είναι το πολίτευμα που θεμελιώνεται στην αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. Στην αρχαιότητα, η κυριαρχία αυτή εκφραζόταν με την άμεση συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις. Σήμερα όμως, που τα κράτη είναι πολυάνθρωπα, ο λαός εκλέγει αντιπροσώπους, οι οποίοι, στο όνομά του, ρυθμίζουν την πολιτική, οικονομική και κοινωνική πορεία του κράτους και παίρνουν όλες τις σημαντικές αποφάσεις. Οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να τους ελέγχουν και να τους αντικαθιστούν με νέες εκλογές.

Αρχές της δημοκρατίας

-    Λαϊκή κυριαρχία 

-    Διάκριση τριών εξουσιών : νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική.

-    Καθολική συμμετοχή των πολιτών στις πολιτικές διαδικασίες. Όλοι οι πολίτες ανεξάρτητα από την καταγωγή τους , την εθνικότητά τους , τις ιδεολογικές πεποιθήσεις , το φύλο τους, την οικονομική τους κατάσταση έχουν χρέος αλλά και το δικαίωμα να εκλέγουν και να εκλέγονται στα αξιώματα της πολιτείας.

-    Ελευθερία σκέψης και έκφρασης .Κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να σκέπτεται αβίαστα και να εκφράζει προφορικά ή γραπτά τις απόψεις κα τις ιδέες του. Σχετική με το δικαίωμα αυτό είναι και η ανεκτικότητα για τη διαφορετική άποψη, τη διαφορετική συμπεριφορά , τις διαφορετικές συνήθειες και προτιμήσεις .

-    Πολυκομματισμός. Με τον πολυκομματισμό εκφράζεται γνησιότερα ο πλουραλισμός που χαρακτηρίζει τις κοινωνίες και παρέχεται η δυνατότητα να εκπροσωπείται στη πολιτική ζωή, η πολλαπλότητα των συμφερόντων και των απόψεων των μελών μιας κοινωνίας.

-    Αρχή της πλειοψηφίας. Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα του μέτρου και των αναλογιών .Οι άρχοντες εκλέγονται και οι αποφάσεις παίρνονται σύμφωνα με την κρίση και τη βούληση των περισσοτέρων που αναλαμβάνουν και τις ευθύνες γι’ αυτές . Η πλειοψηφία κυβερνά και η μειοψηφία ελέγχει.

-    Αξιοκρατία. Στη  δημοκρατία όλοι οι πολίτες έχουν ίσες ευκαιρίες και ο καθένας αναδεικνύεται με κριτήριο τις ικανότητες του και τη διάκρισή του σε κάποιο τομέα.

-    Κράτος Δικαίου. Οι νόμοι είναι υπεράνω  όλων αποκλείουν την άσκηση εξουσίας με αυθαίρετο τρόπο. Όλοι οι πολίτες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου και πειθαρχούν στο κοινό δίκαιο.

-    Κράτος Πρόνοιας. Η δημοκρατική πολιτεία μεριμνά ώστε και ανήμποροι πολίτες να απολαμβάνουν τα κοινωνικά αγαθά, παιδεία, υγεία, εργασία, κ. ά.

-    Δημόσια δωρεάν Παιδεία όλων των πολιτών. Η δημοκρατία στηρίζεται στη γνώση , στην κρίση, στην ωριμότητα και την ικανότητα των πολιτών να εκφράζουν πειστικά τις απόψεις τους. Γι΄ αυτό και ο εκδημοκρατισμός των κοινωνιών συνοδεύεται από τη γενικευμένη παροχή γνώσης και παιδείας. Και επειδή η δημοκρατία δεν είναι μόνο ιδέα, αλλά πράξη και βίωμα, στηρίζεται επιπλέον στο ενάρετο ήθος των πολιτών που εξαρτάται από την παιδεία και την αγωγή τους.

Γνωρίσματα δημοκρατικού πολίτη

v  Γνώση νόμων, υποχρεώσεων, δικαιωμάτων, θεσμών

v  Μόρφωση, πνευματική καλλιέργεια

v  Ενημέρωση πολύπλευρη

v  Συμμετοχή στα κοινά

v  Ήθος (διαλλακτικότητα, σεβασμός, χωρίς φανατισμό)

v  Ελεύθερη έκφραση γνώμης, κριτική στην εξουσία

v  Ενδιαφέρον (οι αρχαίοι έλεγαν «τον αδιάφορο, όχι φιλήσυχο πολίτη, αλλά άχρηστο θεωρούμε»).

Η δημοκρατία και οι δυνατότητες ευτυχίας που προσφέρει στους πολίτες

       Η ευτυχία του ανθρώπου εξαρτάται άμεσα κα σε μεγάλο βαθμό από τους όρους της κοινωνικής του ζωής. Και το πολίτευμα που εξασφαλίζει ευνοϊκότερους αυτούς τους όρους είναι η δημοκρατία , το πολίτευμα , δηλαδή που δίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να εκλέγει αυτούς που θα κυβερνήσουν , να επιλέγει τον τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας  μέσα στην οποία ζει, να παρεμβαίνει ελέγχοντας , προτείνοντας και διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες ζωής.

       Η δημοκρατία ευνοεί την επίτευξη υψηλού βιοτικού επιπέδου. Οι πολίτες αναπτύσσουν ελεύθερα τις οικονομικές δραστηριότητες τους , στα πλαίσια , βέβαια που ορίζει ο νόμος . Ο νόμος προστατεύει την ατομική ιδιοκτησία και τα δικαιώματα που έχει ο πολίτης. Επίσης η δημοκρατική πολιτεία μεριμνά και για τους οικονομικά ασθενείς πολίτες της. Όλα αυτά δίνουν στον άνθρωπο  μια αίσθηση βεβαιότητας, ηρεμίας και αισιοδοξίας.

       Οι δημοκρατικοί θεσμοί εξασφαλίζουν την κοινωνική γαλήνη και ασφάλεια και απαλλάσσουν τους πολίτες από την καχυποψία.

       Η δημοκρατία προσφέρει ίσες ευκαιρίες μόρφωσης και πνευματικής ανάπτυξης , με τη δημόσια δωρεάν παιδεία, ελεύθερη έρευνα και διακίνηση ιδεών.

       Το δημοκρατικό πολίτευμα δίνει σε όλους τους πολίτες τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη διακυβέρνηση και να προσφέρουν στην κοινωνία τους.

       Η δημοκρατία εξασφαλίζει την αξιοκρατία και την ανάδειξη των πιο ικανών με την καθιέρωση κριτηρίων και διαφανείς διαδικασίες.

       Η δημοκρατία έχει ως κέντρο τον άνθρωπο .Ο ίδιος με τις αποφάσεις και τις ενέργειές του διαμορφώνει τη ζωή του. Αυτή η πολιτική ελευθερία, τον κάνει υπεύθυνο και άνθρωπο που ξέρει να σέβεται τα δικαιώματα των άλλων. Έτσι αναπτύσσεται μεταξύ των ανθρώπων η εμπιστοσύνη, η συνεργασία , ουσιαστικοί δεσμοί φιλίας και αλληλεγγύης χωρίς τους οποίους δε νοείται η ευτυχία.

Φαινόμενα που υπονομεύουν τη δημοκρατία

       Η ύπαρξη ολοκληρωτικών καθεστώτων.

       Η ιδιοτέλεια και οι αυθαιρεσίες των πολιτικών ηγετών.

       Ο Λαϊκισμός και η δημαγωγία των πολιτικών.

       Η ανικανότητα πολιτικών και η αναξιοπιστία των κομμάτων.

       Η κατάχρηση ελευθεριών.

       Οι αδικίες , η αναξιοκρατία ,το πελατειακό σύστημα στις σχέσεις πολιτών– κράτους

       Η  φανατική προσήλωση σε ιδεολογικές και κομματικές θέσεις .

       Η κοινή λειτουργία των μέσων μαζικής ενημέρωσης (προπαγάνδα, παραπλη-       πληροφόρηση , χειραγώγηση της κοινής   γνώμης ).

       Η αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά .

       Η απουσία παιδείας από τους πολίτες

      Η γραφειοκρατία και ο συγκεντρωτισμός

       Τα φαινόμενα βίας, η εγκληματικότητα, η παράνομη συμπεριφορά.

       Η αποχή των πνευματικών ανθρώπων από το δημόσιο βίο.

        

Αίτια κρίσης της δημοκρατίας στη σύγχρονη εποχή

   Η κρίση των φορέων αγωγής (οικογένεια ,Σχολείο, μέσα ενημέρωσης ) οπότε δεν προσφέρουν την απαραίτητη ανθρωπιστική παιδεία και την κατάλληλη κοινωνικοπολιτική αγωγή στα άτομα.

       Συμφέροντα , προσωπικές φιλοδοξίες, φανατισμός πολιτικών ηγετών και κομμάτων.

       Υλιστικό πνεύμα, ο καταναλωτισμός απορροφά και μονοπωλεί το ενδιαφέρον του σημερινού ανθρώπου.

       Η στείρα τεχνοκρατική αντίληψη και ο εγκλωβισμός στο βιομηχανοποιημένο τρόπο ζωής. Περιχαράκωση στην ειδίκευση . Άρα , πνευματική μονομέρεια και ηθικοπνευματική απογύμνωση του σημερινού ανθρώπου και επομένως κρίση της δημοκρατίας που είναι το κατεξοχήν πνευματικό πολίτευμα.

       H αστικοποίηση, η ανωνυμία στις μεγαλουπόλεις, η αποξένωση των πολιτών η αδιαφορία για το «εμείς» και τα κοινά γενικότερα.

       Η συνθετότητα των σύγχρονων κοινωνιών , τα καταιγιστικά μηνύματα, οι πολλαπλοί και αλληλοσυγκρουόμενοι ρόλοι, η έλλειψη χρόνου και διάθεσης για συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα.

       Η κρίση αξιών , η ηθική χαλάρωση , η απευαισθητοποίηση του ανθρώπου και ο ατομικισμός. Η κρίση λοιπόν της δημοκρατίας , εφόσον αυτή προϋποθέτει υψηλό ήθος και ανθρωπιστικό πνεύμα.

       Η ανεργία , οι αδικίες , η αναξιοκρατία αποκαρδιώνουν τους πολίτες και δεν εκτιμούν τη δημοκρατία ως πολίτευμα και τους θεσμούς της.

Προϋποθέσεις καλής λειτουργίας δημοκρατίας

v  Κατοχύρωση ελευθεριών

v  Σεβασμός στους θεσμούς

v  Αποκέντρωση

v  Συμμετοχή του πολίτη στα κοινά

v  Ελευθερία τύπου και ΜΜΕ

v  Ενημέρωση σωστή και αντικειμενική για διαμόρφωση ελεύθερης σκέψης και άποψης

v  Διάλογος-κοινωνική συναίνεση. Κοινό εθνικό και κοινωνικό συμφέρον (αμοιβαίες υποχωρήσεις)

v  Το σχολείο να διαμορφώνει υπεύθυνους πολίτες

v  Παιδεία και μάλιστα ανθρωπιστική

v  Ίσες ευκαιρίες για ανάδειξη (οικονομική, κοινωνική)

v  Κοινωνική γαλήνη, δικαιοσύνη, πρόνοια

Η σημασία της πολιτικοποίησης

      Ανάπτυξη πολιτικής συνείδησης προστατεύει τον πολίτη από τον κίνδυνο της ιδεολογικής χειραγώγησης

      Η ενασχόληση με τα κοινά συμβάλλει στην καλλιέργεια της κοινωνικής ευαισθησίας και στην ανάπτυξη της κοινωνικής αλληλεγγύης

      Η συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα αποτελεί βασική προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος γιατί:

1.      ενισχύει την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και αποτρέπει τη συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια των λίγων

2.      εμποδίζει την ανάπτυξη φαινομένων διαφθοράς και σφετερισμού της εξουσίας και συμβάλλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων.

Το μειωμένο ενδιαφέρον για τα κοινά οφείλεται

      στην ιδεολογική χειραγώγηση των πολιτών από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης

      στη διάρρηξη των κοινωνικών δεσμών και στην κυριαρχία κλίματος ατομικισμού και ανταγωνισμού στις ανθρώπινες σχέσεις

      στην ιδεολογική κρίση και στην έκπτωση των συλλογικών οραμάτων και αξιών

      στην κρίση των πολιτικών κομμάτων και στην απομάκρυνσή τους από το κοινωνικό σώμα και τη λαϊκή τους βάση

το σχολείο μπορεί να συμβάλλει στη διάπλαση του δημοκρατικού ήθους μέσα από:

      την παροχή γνώσης για τον τρόπο λειτουργίας των διάφορων πολιτευμάτων και την κατάδειξη της υπεροχής του δημοκρατικού πολιτεύματος έναντι των υπολοίπων

      την ανάδειξη της ισότητας και της αξιοκρατίας σε βασικές αρχές της οργάνωσης και της λειτουργίας του

      τη διευθέτηση των σχολικών υποθέσεων και την άσκηση του διδακτικού έργου με κύριο μέσω το διάλογο

      την ενδυνάμωση του θεσμού των μαθητικών κοινοτήτων και την παρώθηση των μαθητών στην ενεργό συμμετοχή στις σχολικές και στις ευρύτερες κοινωνικές υποθέσεις

οι μαθητικές κοινότητες μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στη διάπλαση δημοκρατικού ήθους γιατί:

      αποτελούν τη μικρογραφία του τρόπου οργάνωσης του δημοκρατικού πολιτεύματος και εξοικειώνουν έμπρακτα τους μαθητές με τις βασικές αρχές της λειτουργίας του (λήψη αποφάσεων βάσει διαλόγου, σεβασμός στην αντίθετη άποψη, «εκλέγειν » και «εκλέγεσθαι» κ.τ.λ)

      καλλιεργούν την πολιτική συνείδηση των μαθητών και εμπνέουν πνεύμα ομαδικότητας

      παρωθούν τους μαθητές στην ανάληψη δράσης σε ζητήματα που αφορούν τη σχολική και την ευρύτερη κοινότητα και προετοιμάζουν την ανάδειξή τους σε υπεύθυνους και ενεργούς πολίτες.

Τύπος και Δημοκρατία

“ Οι άνθρωποι του Τύπου πρέπει να είναι υπεύθυνοι, να σέβονται την δεοντολογία και να είναι ανεξάρτητοι ”

Του Κώστα Καπνίση

Τετάρτη, 03 Οκτωβρίου 2012 23:43

Η κοινωνία μας δεν είναι απλά ένα άθροισμα ανθρώπων αλλά κάτι περισσότερο το οποίο μπορεί να την κάνει να δρα ως ομάδα με οργανωτικά και λειτουργικά πλαίσια. Η Δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα το οποίο μπορεί να πραγματωθεί μόνο μέσα σε μια κοινωνία που μας δίνει το δικαίωμα των ίσων ευκαιριών και της ελευθερίας. Όλα καλά θα μπορούσε να πει κάποιος μέχρι εδώ. Το δημοκρατικό πολίτευμα είναι αγαθό άρα και απειλείται την ίδια στιγμή από άτομα, ομάδες που θέλουν να έχουν δύναμη και με κάθε τρόπο, νόμιμο ή παράνομο, ηθικό ή ανήθικο, το υπονομεύουν. Το καίριο και συνάμα βασανιστικό ερώτημα των ημερών είναι το εξής: Έχει άραγε η Δημοκρατία μας ασφαλιστικές δικλείδες οι οποίες και θα την προστατέψουν από οποιαδήποτε επιβουλή;

Αναμφισβήτητα, ένα κατεξοχήν όπλο στις σύγχρονες ανά τον πλανήτη Δημοκρατίες είναι και ο Τύπος. Πάμε λοιπόν να δούμε ποιος είναι ή μάλλον ποιος θα έπρεπε να είναι ο ρόλος του Τύπου μέσα στο δημοκρατικό πολίτευμα. Κάποια πράγματα δεν είναι πια δεδομένα στις ημέρες μας και καλό θα είναι να τα ξαναδούμε για να μην ξεχάσουμε και αυτά τα λίγα που γνωρίζουμε. Ξεκινώντας, ο ρόλος του Τύπου είναι να ενημερώνει αλλά και να πληροφορεί τους πολίτες σε καθημερινή βάση για τις εξελίξεις αλλά και για τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με πολιτικές που ασκούνται, νόμους, θεσμούς και οτιδήποτε επιδρά αμέσως ή εμμέσως στο κοινωνικό σύνολο. Στις μέρες μας ενημερώνει πια μαζικά και τακτικά όλους τους πολίτες που επιθυμούν να μάθουν το τι ακριβώς συμβαίνει γύρω τους. Να τους κάνει μετόχους των μεταβολών που συμβαίνουν καθημερινά άρα και γνώστες των κινδύνων και των απειλών με βασικό στόχο να προφυλαχθούν και να αμυνθούν σωστά. Μπορούμε να πούμε ότι ο Τύπος οφείλει να είναι πλουραλιστικός, να συνθέτει απόψεις, να σέβεται την πολυφωνία, τον διάλογο αλλά και την διαλεκτική. Οφείλει να ασκεί κριτικό έλεγχο άρα και να εκπαιδεύει τους πολίτες στο να κρίνουν σωστά, να ξεσκεπάζει σκοτεινές υποθέσεις αλλά και να προωθεί την αντιληπτικότητα σε ότι αφορά όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής των πολιτών. Οφείλει να εκπέμπει πρότυπα, πορτρέτα σπουδαίων ανθρώπων οι οποίοι και με τη θεωρία τους αλλά και με τις πράξεις τους(δημοκρατικού ήθους) μπορούν να «επηρεάσουν» την κοινωνία προς το καλύτερο. Μη ξεχνάμε άλλωστε πως η μεγαλύτερη άμυνα της Δημοκρατίας είναι η συμμετοχή του πολίτη γεγονός που τον καθιστά άγρυπνο φρουρό του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι ο Τύπος διαφωτίζοντας και αποκαλύπτοντας μπορεί να αναδείξει εκείνον τον άξιο που θα κυβερνήσει σωστά τη χώρα του όταν τον ψηφίσουν οι πολίτες, με αξιοκρατικά κριτήρια.

Πάμε τώρα στις προϋποθέσεις που πρέπει να υπάρχουν έτσι ώστε ο Τύπος να μπορεί να παίξει αυτόν τον ρόλο(στήριξη δημοκρατικού πολιτεύματος). Αρχικά, θα πρέπει να είναι ελεύθερος, να υπάρχει συνταγματική κατοχύρωση της ελευθερίας του Τύπου(δεν ξέρω κατά πόσο αυτό γίνεται με ψηφίσματα νόμων γνωστών και ως Τυποκτόνων), να είναι ανεξάρτητος και να μην είναι κρατικός. Καμιά μορφή εκτελεστικής ή δικαστικής εξουσίας να μην παρεμβαίνει στον Τύπο πέρα από τα συνταγματικά όρια. Ο Τύπος δε μπορεί σε καμιά περίπτωση να ανήκει σε οργανωμένα συμφέροντα και να εκβιάζει την πολιτική εξουσία. Οι άνθρωποι του Τύπου πρέπει να είναι υπεύθυνοι, να σέβονται την δεοντολογία και να είναι ανεξάρτητοι. Αυτό αφορά κυρίως στον δημοσιογραφικό κόσμο. Με λίγα λόγια δεν πρέπει ο δημοσιογράφος να «υπηρετεί» συνειδητά ορισμένες επιλογές με το να πληρώνεται με σκοπό να προπαγανδίζει και να παραπληροφορεί. Αυτά συνέβαιναν σε άλλες εποχές άλλωστε. Σωστά; Ο δημοσιογράφος πρέπει να έχει παιδεία και επαγγελματισμό. Σωστά;

Είναι δύσκολο να μην παρατηρήσει κάποιος υγιής νους ότι όταν κακοποιείται η ελληνική γλώσσα και συρρικνώνεται η σκέψη και η ομιλία ενός δημοσιογράφου τότε πια είμαστε πολύ κοντά στο να πέσουμε θύματα ενός άκρατου λαϊκισμού και μιας θλιβερής προπαγάνδας. Ένας από τους ρόλους του Τύπου είναι να κρατά άγρυπνη την ιστορική συνείδηση άρα και να προασπίζει την εθνική ταυτότητα και έμμεσα και την πολιτιστική ταυτότητα(αυτό θα μπορούσε να συμβεί με λιγότερες αποχαυνωτικές και ξενόφερτες τηλεοπτικές σειρές οι οποίες ουδεμία σχέση έχουν με την ελληνική κουλτούρα και τον ελληνικό τρόπο ζωής). Αντιλαμβάνομαι ότι όλα τα παραπάνω είναι μια καθαρά θεωρητική προσέγγιση με την οποία σίγουρα δε διαφωνεί κάποιος σε μια καθαρά θεωρητική ανταλλαγή απόψεων και ιδεών για το τι είναι ο Τύπος και το τι είναι η Δημοκρατία. Πολύ φοβάμαι όμως ότι η διάκριση ρόλων και θεσμών μοιάζει πλέον χαμένη υπόθεση σε μια κοινωνία που αργοπεθαίνει και αργοσβήνει για τον πολύ απλό λόγο ότι τίποτε από όσα αναλύσαμε πιο πάνω παραθέτοντας μερικά επιχειρήματα για το πώς πρέπει να λειτουργεί ο Τύπος μέσα σε μια Δημοκρατία δε γίνεται καταρχάς αντιληπτό στις μέρες μας και κατά συνέπεια και σεβαστό από τους ανθρώπους που θέλοντας και μη κρατάνε στα χέρια τους τις τύχες μας.

ΘΕΜΑ: Οι βασικές προϋποθέσεις για την αποτελεσματική λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ποιοι κίνδυνοι απειλούν σήμερα τη δημοκρατία και ποιούς τρόπους εισηγείστε για τον περιορισμό των κινδύνων; Δημοκρατία είναι ένα είδος πολιτεύματος που ασχολείται με την επίλυση των προβλημάτων που δημιουργεί η συμβίωση των ανθρώπων και στηρίζεται στην ισοπολιτεία, την ισονομία και την αξιοκρατία. Ως τρόπος ζωής η δημοκρατία βοηθά στην καλλιέργεια των ατόμων έτσι ώστε να αποφεύγεται ο ατομοκεντρισμός και η αυταρχικότητα και να καλλιεργείται η συνεργατικότητα και το ενδιαφέρον για τα κοινά. Ως φιλοσοφική θέση η δημοκρατία δίνει σημασία στην αξία άνθρωπος και βοηθά το άτομο να ζήσει μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Και οι τρεις πλευρές της δημοκρατίας είναι αλληλένδετες και η μία συμπληρώνει την άλλη. Το δημοκρατικό πολίτευμα όμως είναι ένα πολύ ευαίσθητο και λεπτό σύστημα διοίκησης γι’ αυτό και δεν μπορεί να εφαρμοστεί και να λειτουργήσει σωστά κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες και ιδίως κοινωνικές, πολιτιστικές και ηθικές. Αλλά για να στεριωθεί, να ευδοκιμήσει και να αποδώσει τους καρπούς του πρέπει να συντρέχουν ορισμένες βασικές προϋποθέσεις. Καταρχήν πρέπει να υπάρχει κοινή συναίνεση και συναντίληψη των μελών ενός λαού ότι το δημοκρατικό πολίτευμα είναι το καλύτερο. `Ολοι οι πολίτες να είναι διατεθειμένοι να προστατεύσουν τη δημοκρατία από οποιεσδήποτε επιβουλές και απειλές και να συμβάλλουν στην καταπολέμηση των εχθρών της. Να σέβονται ο ένας τον άλλον και όλοι μαζί το δημοκρατικό πολίτευμα, τις αρχές και τις λειτουργίες του. Οπωσδήποτε η επιλογή της δημοκρατίας πρέπει να προκύπτει από την ελεύθερη και συνειδητή βούληση και απόφαση των πολιτών. Πρέπει να στηρίζεται στην πλειοψηφία και όχι να επιβάλλεται από κάποιες ισχυρές δυνάμεις. Επομένως με την αβίαστη και ανόθευτη θέληση της δημοκρατίας που πηγάζει από την εσωτερική ελευθερία του πολίτη και τη κοινή συγκατάθεση, οι δημοκρατικοί θεσμοί θα μπορούν να λειτουργούν ομαλά και δημιουργικά. Συγχρόνως απαιτείται εθνική ομοψυχία, συμπόνια και ομόνοια στα προβλήματα που απασχολούν τη χώρα και ιδιαίτερα στα εθνικά θέματα. `Οταν ο λαός είναι μονιασμένος καταπολεμούνται οι καχυποψίες, συνταιριάζονται οι απόψεις και γεφυρώνονται τα χάσματα. `Ετσι δεν υπάρχουν διαιρέσεις, αποστάσεις και κομματικοποιήσεις, συνθήκες δηλαδή που υποσκάπτουν τις λειτουργίες της δημοκρατίας. Επίσης η εθνική ομοψυχία οδηγεί στο διάλογο ο οποίος προάγει το δημοκρατικό πολίτευμα, γιατί ακριβώς αυξάνει τη συνεννόηση και τη συνεργασία. Βοηθά στις αμοιβαίες υποχωρήσεις και στη λήψη ομόφωνων αποφάσεων για φλέγοντα θέματα σε δύσκολους καιρούς. Στη συνέχεια είναι απαραίτητη η καλή πίστη τόσο στους απλούς πολίτες όσο και στην ηγεσία. Η αμοιβαία εμπιστοσύνη εμπνέει τη διάθεση για συνεργασία, κατανόηση και την αμφίδρομη προθυμία για προσφορά υπηρεσιών δηλ. Και ο λαός στην ηγεσία και η ηγεσία στο λαό. Ταυτόχρονα ενθαρρύνει την αμεροληψία, την ανιδιοτέλεια και την ειλικρίνεια, εκείνες δηλ. τις αξίες στις οποίες στηρίζεται η δημοκρατία και συνοχή της κοινωνίας. Μέσα λοιπόν σ’ ένα έμπιστο κλίμα ο πολίτης εκλαμβάνεται ως αξία, εισακούγεται η άποψη του και γίνεται σεβαστή η προσωπικότητα του, στοιχεία θεμελιώδη για τη δημοκρατία. Εξάλλου ο ίδιος ο πολίτης οφείλει να έχει αυτοσυγκράτηση, μετριοπάθεια και αυτοσεβασμό. Μ’ αυτό τον τρόπο αποφεύγονται οι ακρότητες και οι μισαλλοδοξίες που διχάζουν το λαό και δημιουργούν την πόλωση. Επιπλέον ο πολίτης δεν πρέπει να ακολουθεί τις δημαγωγικές τάσεις που του αφαιρούν την κριτική σκέψη και τον καθιστούν παθητικό δέκτη. Και ούτε θέλοντας να εξασφαλίσει το δικό του συμφέρον να αφήνεται στην επιδειξιμανία και την προσωπική προβολή. Επομένως ένας μετριοπαθής και συνετός πολίτης συμβάλλει οπωσδήποτε στην ομαλή διεξαγωγή των δημοκρατικών λειτουργιών. Επιπρόσθετα όσοι συμμετέχουν στις δημοκρατικές διαδικασίες πρέπει οπωσδήποτε να σέβονται και να τηρούν τους δημοκρατικούς κανόνες. Να μη γίνεται παράβαση είτε από πολίτη, είτε από κόμματα με σκοπό την εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος. Διότι μόνο με τη τήρηση των δημοκρατικών κανόνων μπορεί να στεριώσει και να επιβιώσει το πολίτευμα της δημοκρατίας. Το υψηλό μορφωτικό επίπεδο πρέπει να είναι ο στόχος και η απαραίτητη προϋπόθεση για την ομαλή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ο μορφωμένος πια πολίτης γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του και έτσι συμμετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή. Με την εμβρίθεια του πνεύματος που αποκτά οξύνεται η κρίση του, μαθαίνει να κρίνει και να ασκεί εποικοδομητικό έλεγχο και μετά από περισυλλογή να παίρνει τις σωστές αποφάσεις. `Ετσι δε γίνεται θύμα του τσαρλατανισμού και της πολιτικής αγυρτείας. Αλλά συμπεριφέρεται ως ώριμος και πνευματικά καλλιεργημένος πολίτης που επιλέγει τις αξίες της δημοκρατίας και συμβάλλει στην ανύψωση του επιπέδου λειτουργίας τους. Επιβάλλεται ο τύπος και τα Μ.Μ.Ε. να είναι αντικειμενικά και αμερόληπτα, με συναίσθημα υπευθυνότητας και με χαρακτηριστικό την πολυφωνία. `Ετσι αποφεύγονται ο αποπροσανατολισμός των ατόμων από τα καυτά θέματα, ο φανατισμός και οι ακραίες τάσεις – στάσεις, η ανευθυνότητα και η αδιαφορία για τα κοινά. Αντίθετα με τη σωστή ενημέρωση καλλιεργείται το αίσθημα της ευθύνης στον πολίτη, ο οποίος προβαίνει σε ενεργό συμμετοχή στα διαδραματιζόμενα. Επιπλέον η ισότητα των κοινωνικών τάξεων θα βοηθήσει να εδραιωθεί το δημοκρατικό πολίτευμα. Με την ισότητα αποφεύγεται κάθε διάκριση και εύνοια που θα προκαλούσε κοινωνικές αναταραχές, οξύ ανταγωνισμό μεταξύ των τάξεων και αναστατώσεις. Αντίθετα βελτιώνεται ο πνευματικός κόσμος του πολίτη που θα οδηγήσει στη γαλήνη, τη ηρεμία, την ομαλότητα, τη ψυχραιμία και την κοινωνική ισορροπία. Ο ίδιος θα συμβάλει στην καλλιέργεια και την ανάπτυξη του διαλόγου χωρίς καχυποψίες και συγκρούσεις. Αυτές τις συνθήκες χρειάζεται η δημοκρατία για να ευδοκιμήσει. Παρόμοια χρειάζεται να συμβάλει και η εκπαίδευση, η οποία οφείλει να είναι καθολική και να αφορά όλες τις κοινωνικές τάξεις, ώστε να καταπολεμείται ο αναλφαβητισμός και η αμάθεια. Η βασική μόρφωση διαμορφώνει ένα σταθερό χαρακτήρα και προσωπικότητες με ενδιαφέροντα, οράματα, προβληματισμούς και ανησυχίες. Με την εκπαίδευση αποκτά τα εφόδια για επαγγελματική αποκατάσταση η οποία του επιτρέπει να συμβάλει στην οικονομική προαγωγή του τόπου άρα και στην πρόοδο της δημοκρατίας. Πρέπει επίσης να λειτουργεί σωστά η δικαιοσύνη και να υπάρχει αξιοκρατία και ισονομία. `Ολοι οι πολίτες δηλαδή να έχουν ίσες δυνατότητες και ευκαιρίες για κοινωνική άνοδο και κατάληψη αξιωμάτων, άσχετα με την οικονομική τους κατάσταση. Εξάλλου η κατάληψη των ηγετικών θέσεων από τα κατάλληλα πρόσωπα θα βοηθήσει συνάμα στη διασφάλιση της δημοκρατίας. `Ετσι λοιπόν εμπεδώνεται ένα κλίμα ασφαλείας και εμπιστοσύνης, που μαζί με την κοινωνική δικαιοσύνη είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ομαλή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. `Οπως βλέπουμε οι παραπάνω προϋποθέσεις οδηγούν στην άψογη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Είναι όμως δύσκολο, ιδιαίτερα στις μέρες μας να λειτουργήσει σωστά η δημοκρατία εξαιτίας των κινδύνων που την απειλούν. Πρώτα απ’ όλα ο δημοκρατικός πολίτης δεν βιώνει τη δημοκρατία γιατί δεν ξεπερνά τον ατομοκεντρισμό του και την προβολή του εγώ. Δεν ανέχεται εύκολα τους άλλους, δεν αναπτύσσει ένα γόνιμο διάλογο για τη λύση των διαφορών τους, ούτε συνεργάζεται για το κοινό καλό. Οπότε το άτομο παύει πια να είναι αυταξία και η δημοκρατία δε γίνεται αποδοτική. Η δημοκρατία, από την άλλη, περιέχει αντινομίες, δηλαδή στη θεωρία υπάρχουν και διακηρύσσονται κάποιες αξίες της, στην πράξη όμως μπλέκονται και αλληλοαναιρούνται με αποτέλεσμα να μειώνεται ο βαθμός δημοκρατικότητα. Γι’ αυτό και σήμερα πολλές δημοκρατικές πολιτείες είναι αυτοβαφτιζόμενες. Λειτουργικά δηλαδή είναι σχήματα λόγου γιατί παραπλανούν, εκμεταλλεύονται αφού προσπαθούν να καλύψουν τις αυθαιρεσίες και τον αυταρχισμό τους, προπαγανδίζουν και κάνουν θύματα τους το λαό. `Ετσι υποβιβάζεται το πολίτευμα της δημοκρατίας. `Ενας άλλος θανάσιμος κίνδυνος για τη δημοκρατία είναι η ανεξέλεγκτη άνοδος της τεχνολογίας. Η τεχνολογική ανάπτυξη χώρισε τις χώρες σε δυο αντίπαλα στρατόπεδα, στις προηγμένες και τις υπανάπτυκτες. Στις υπανάπτυκτες χώρες οι πολίτες χάνουν την ποιότητα ζωής που θα τους οδηγούσε στη δημοκρατία. Αντίθετα στις προηγμένες έχουν επιδοθεί στην ασυδοσία του πλούτου, την οικονομική καταξίωση και έτσι χάνουν την αυτοπειθαρχία και τον αυτοέλεγχο τους, στοιχεία που απαιτούνται για να λειτουργήσει η δημοκρατία. Επίσης τα άτομα αφήνονται ξέφρενα στον καταναλωτισμό ο οποίος καλλιεργεί τον ευδαιμονισμό και την ευτελή πλευρά του ανθρώπου. Νοιάζονται μόνο για τις υλικές αξίες και αποπροσανατολίζονται από τα πνευματικά αγαθά που είναι χαρακτηριστικό των ενάρετων δημοκρατικών πολιτών. Αποτέλεσμα είναι η υλιστική και χρησιμοθηρική ζωή που νοθεύει τη δημοκρατία. Η εποχή του συμφέροντος και του ωφελιμισμού στην οποία ζούμε δεν αφήνει περιθώρια για να εισακουστεί ο λόγος του δημοκρατικού πολίτη αφού συγκρούεται με την αυθαιρεσία των πολιτικών. Αποτέλεσμα να αδιαφορεί και να αποξενώνεται μέσα στην κοινωνία, να μην ενδιαφέρεται και να μην συμβάλλει στα κοινά. Δεν παρατηρούμε καθολική συμμετοχή για την ομαλή λειτουργία της δημοκρατίας γιατί οι κομματικοποιήσεις, ο φανατισμός, οι πολιτικές διενέξεις και οι κράχτες της δημοκρατίας θέλουν το άτομο παθητικό δέκτη. `Ετσι η μαζοποίηση και ο μηδενισμός σήμερα στερούν την ελευθερία του ατόμου να εκφραστεί ελεύθερα. Σκέφτεται και λειτουργεί ομαδοποιημένα μέσα σε μια άβουλη αγέλη, χωρίς να κρίνει και ελέγχει τα δεδομένα. `Αρα δε βιώνει τη δημοκρατία και δε συμβάλλει στη προαγωγή της, αφού συχνά εκμεταλλεύεται το θεσμό και φτάνει στην ασυδοσία. Επιπρόσθετα η αμάθεια και ο αναλφαβητισμός δεν επιτρέπουν στον πολίτη να νιώσει, τη δημοκρατία αφού ζει στο σκοταδισμό και δε διεκδικεί τα δικαιώματα του. Σ’ αυτό συμβάλλει κυρίως η εκπαίδευση η οποία συντελεί στην εξειδίκευση και όχι στην πολύπλευρη μόρφωση του ατόμου. Γενικά η παιδεία είναι χρησιμοθηρική αντί ανθρωπιστική και δεν καλλιεργεί πνευματικά το άτομο ώστε να είναι ανοιχτόμυαλος, να μην συμβιβάζεται και να διεκδικεί τα δικαιώματα του. Είναι γεγονός λοιπόν ότι καταστρεπτικοί κίνδυνοι απειλούν τη δημοκρατία και κάνουν τη θεμελίωση και τη λειτουργία της δύσκολη. Γι’ αυτό είναι απολύτως αναγκαίο να συμβάλουν ορισμένοι παράγοντες ώστε να περιοριστούν οι κίνδυνοι. Πρώτον ο λαός χρειάζεται ένα αληθινό φωτισμό που μπορεί να προσφέρει κυρίως η παιδεία. Η παιδεία λοιπόν οφείλει να καλλιεργήσει το δημοκρατικό ήθος που είναι απαραίτητο για τη δημοκρατική συμβίωση. Να θρέψει υψηλόφρονες και ελεύθερους ανθρώπους, δημιουργικούς, με αξιοπρέπεια, που ζουν για τα πνευματικά αγαθά και τις ηθικές αξίες μακριά από χρησιμοθηρίες και ωφελιμισμούς. Αυτοί οι άνθρωποι θα είναι σε θέση να δημιουργήσουν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, συμβάλλοντας έτσι στην συνεργασία και την αλληλεγγύη. Θα απέχουν επίσης από φανατισμούς και μισαλλοδοξίες. Επομένως μια κοινωνία με τέτοιους πολίτες θα μπορεί να επιλύει οποιαδήποτε προβλήματα παρουσιάζονται διασφαλίζοντας τη δημοκρατία της. Η εκπαίδευση από την πλευρά της επιβάλλεται να έχει ως επιδίωξη μια πολύπλευρη μόρφωση που να αφορά ταυτόχρονα όλους. `Ετσι ώστε ο πολίτης να διασφαλίζει την επαγγελματική του αποκατάσταση η οποία θα του δίνει την ευκαιρία να προσφέρει στην ευημερία της κοινωνίας άρα και στην εδραίωση της δημοκρατίας. Ακόμα πρέπει να αναπτυχθεί ένας γόνιμος και εποικοδομητικός διάλογος μεταξύ των πολιτών. `Ετσι θα υπάρχει πολυφωνία και θα λαμβάνονται οι καλύτερες αποφάσεις για την αντιμετώπιση των επίβουλων εχθρών. Επίσης η εφαρμογή της αρχής της πλειοψηφίας και της αξιοκρατίας, στοιχεία θεμελιώδη για τη δημοκρατία θα αποτρέψουν διενέξεις και διχασμούς ανάμεσα στο λαό, καταστάσεις που θα έθεταν σε κίνδυνο τη δημοκρατία. `Οσον αφορά το άτομο χρειάζεται να κατανοήσει ότι το καλύτερο πολίτευμα είναι η δημοκρατία γιατί κατοχυρώνει τα δικαιώματα του. Γι’ αυτό και πρέπει να το διασφαλίζει με κάθε του ενέργεια, αναλαμβάνοντας τις υποχρεώσεις του, μέσα στο κοινωνικό σύνολο, ώστε να λειτουργούν σωστά οι δημοκρατικές διαδικασίες. Επιπλέον επιβάλλεται να υπάρχει ένα κλίμα που να παρέχει στο άτομο όλες τις αναγκαίες ελευθερίες, για να μην καταφεύγει σε άλλες πράξεις για την απόκτηση τους οι οποίες υπονομεύουν τους δημοκρατικούς θεσμούς.  Αναγνωρίζεται λοιπόν από όλους ότι το δημοκρατικό πολίτευμα εξυψώνει το άτομο πνευματικά και ηθικά, καταξιώνει την παρουσία του στην κοινωνία και τον καθιστά επικεφαλής των αξιών. Συγχρόνως ανυψώνει τη ποιότητα ζωής και προάγει το λαό και τις διεθνείς σχέσεις του. Είναι επομένως επιτακτική ανάγκη να θεμελιώσουμε τις προϋποθέσεις εκείνες για μια σωστή εφαρμογή της δημοκρατίας και την ίδια στιγμή να καταστείλουμε τους κινδύνους που την απειλούν. ολοκληρωτισμός

[Ολοκληρωτισμός]

Το Νοέµβρη 1965 βγήκε το µυθιστόρηµά µου «Το Λάθος», το τέταρτο βιβλίο µου. Πολύ πριν ξεκινήσω να το γράφω, το άρχισα το 1962, µε βασάνιζε το πρόβληµα «ολοκληρωτισµός»1. Τον ολοκληρωτισµό αγωνίστηκαν να συντρίψουν εκατοντάδες εκατοµµύρια άνθρωποι που ξεσηκώθηκαν στον Δεύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο. Κύριος στόχος τους ήταν ο φασισµός, η λαίλαπα του ναζισµού, ο ολοκληρωτισµός γενικότερα, όπου κι αν βρίσκεται και µε οποιοδήποτε προσωπείο.

Αλλά τι απόγιναν οι θυσίες µιας ολόκληρης ανθρωπότητας που µε πάθος ελευθερίας πάλεψε τότε, µε το όραµα ενός µεταπολεµικού κόσµου χωρίς επιτέλους δυνάστες, χωρίς επιτέλους θύτες και θύµατα; Αλίµονο, η πραγµατικότητα που ήρθε αµέσως µετά το ολοκαύτωµα δεν ήταν καθόλου σε αρµονία µε το όραµα των αγωνιστών. Ο ολοκληρωτισµός ήταν πάντα εδώ - και είναι και σήµερα.

Με προβληµάτιζε επίσης η αδιαφορία που δείχνουν οι απρόσβλητοι από τον ιό του ολοκληρωτισµού για τη σκληρή µοίρα των άλλων. Η ελευθερία όµως είναι θέµα ζωής που αφορά τον κάθε άνθρωπο χωριστά αλλά και όλους µαζί. Δεν µπορείς να κοιµάσαι ήσυχος µε τη σκέψη ότι δεν είναι η δική σου ελευθερία που απαλλοτριώθηκε, ότι είναι του γείτονα. Δεν µπορείς, γιατί αύριο θα είναι η σειρά σου. Στο χώρο της ελευθερίας δεν υπάρχουν στεγανά να κρυφτείς, να γλιτώσεις. Ο ολοκληρωτισµός δρα όπως η ραδιενέργεια: διαχέεται παντού, και στην πιο απόµακρη γωνιά και στην πιο κρυφή κόχη, στο τέλος κανένας δεν µένει αλώβητος.

Αλλά και στις δηµοκρατίες µας, όσο τέλος πάντων είναι πράγµατι δηµοκρατίες, υπεισέρχεται ο ολοκληρωτισµός. Η προσωπική ζωή, οι πράξεις µας, η καθηµερινή συµπεριφορά µας, τα πάντα, ελέγχονται από ορατά και αόρατα κέντρα παρακολούθησης. Το άτοµο ολοένα και πιο συχνά, ολοένα και πιο βαθιά µαγκώνεται στα γρανάζια σκοτεινών µηχανισµών. Έστω και αν δεν µπορούµε κάθε στιγµή να εντοπίζουµε τη διείσδυση στη ζωή µας ολοκληρωτικών µικροβίων, όµως το αισθανόµαστε αυτό, το διαισθανόµαστε. Έτσι, µια ατµόσφαιρα υποψίας, αµοιβαίας καχυποψίας µάς τυλίγει σε δίχτυα στραγγαλιστικά, ένα κλίµα ανασφάλειας µας συνθλίβει µέχρι ασφυξίας. Και να σκεφτούµε ότι στις µέρες µας φοριέται πάρα πολύ καθετί που αφορά την ασφάλειά µας... κλειδαριές ασφαλείας, χρηµατοκιβώτια ασφαλείας, συστήµατα ασφαλείας, Συµβούλιο Ασφαλείας και, εννοείται, µυστικές υπηρεσίες ασφαλείας και στα ολοκληρωτικά καθεστώτα αλλά και στις δηµοκρατίες.

Δεν είναι µόνο οι διωγµοί που υφίστανται οι απλοί άνθρωποι, οι αυθαίρετες συλλήψεις, οι φυλακές, οι εξορίες, τα βασανιστήρια, η φυσική και η ψυχολογική βία, ο θάνατος, είναι και κάτι άλλο: µπροστά σε µια τέτοια ανελέητη πραγµατικότητα εµείς οι ίδιοι, τα θύµατα του τροµοκρατικού µηχανισµού της εξουσίας, υποχωρούµε σιγά σιγά στην καρδιά µας και στη συνείδησή µας, ο φόβος έρχεται και κατατρώγει τα πνευµατικά και ηθικά σπλάχνα µας, συµβιβαζόµαστε µε την τυραννία, οι ευγενείς ιστοί της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ακεραιότητας σαπίζουν, συνηθίζουµε τέλος τη συνήθεια.

Καταλήγουµε να προδίδουµε την ενδόµυχη ελευθερία, αυτήν την πεµπτουσία της ανθρώπινης περίπτωσης, αποστρέφουµε το πρόσωπό µας από την ίδια την ανάγκη για ελευθερία που την έχουµε έµφυτη, το ένστικτο της ελευθερίας νεκρώνεται, µηδενίζονται η πείνα και η δίψα για ελευθερία, οπότε µέγιστος προβάλλει ο κίνδυνος να έρθουν µια µέρα γενιές ολόκληρες που να µη νιώθουν τίποτα στη λέξη και στην έννοια ελευθερία, δεν θα 'χουν το αισθητήριο της ελευθερίας. Στο βάθος της πορείας της ανθρωπότητας διαφαίνεται µια τερατογονία, µια βιολογική διαστροφή, θα µπούµε σε µια νέα εποχή των παγετώνων. Αν δεν αγωνιζόµαστε χωρίς ανάσα για την προάσπιση της ελευθερίας, αν δεν προχωράµε µε αδιάσπαστη συνέπεια και µαχητικότητα σε αντίσταση, θα προκύψει ένας κόσµος που η αξία ελευθερία θα του είναι εντελώς ξένη.

[…] Με «Το Λάθος» θέλησα να δώσω ένα µήνυµα αισιοδοξίας, ότι ο ανθρώπινος παράγων, που τα ολοκληρωτικά συστήµατα τον περιφρονούν και στόχο τους έχουν να τον εξοντώσουν, είναι πάντα παρών και τελικά βγαίνει νικητής. Γιατί η ίδια η ζωή µε έµαθε ότι κανένας µηχανισµός-ιδεολογικός, θρησκευτικός, πολιτικός, οικονοµικός, τεχνοκρατικός, στρατοκρατικός,-κανένας µηχανισµός δεν θα κατορθώσει ποτέ να διαστρέψει τον άνθρωπο, που από τη φύση του είναι ελεύθερη προσωπικότητα, σε θλιβερό τηλεκατευθυνόµενο ροµπότ, δεν θα κατορθώσει ποτέ να σβήσει στις καρδιές την αγιασµένη φωτιά της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης.

Διασκευασμένο απόσπασμα από την αυτοβιογραφία του Αντώνη Σαμαράκη, «1919 –», εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα, 1996, σσ. 88-92

1. Ολοκληρωτισμός: πολιτικό σύστημα που στηρίζεται στην παντοδυναμία του κράτους, παντοδυναμία που εκφράζεται με τη συγκέντρωση της εξουσίας, την αποθέωση της γραφειοκρατίας, τον ενισχυμένο και γενικευμένο κρατικό έλεγχο σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης της κοινωνικής ζωής. Ο ολοκληρωτισμός χαρακτηρίζεται από τη μονοπωλιακή κατοχή της εξουσίας από ένα πολιτικό κόμμα, που τη διαχειρίζεται στο όνομα του «λαού» ή της «ιστορίας», προσωποποιούμενο από κάποιο δήθεν χαρισματικό ηγέτη. Το φαινόμενο του ολοκληρωτισμού χαρακτηρίζεται από πέντε βασικά σημεία: (α’) το μονοπώλιο ενός μόνο πολιτικού αρχηγικού κόμματος, (β’) μια κυρίαρχη ιδεολογία που χωρίζει την κοινωνία σε εχθρούς και φίλους, (γ’) τη μονοπώληση των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, (δ’) τη χειραγώγηση του κράτους στους βασικούς οικονομικούς και επαγγελματικούς τομείς και (ε’) την ύπαρξη μηχανισμών καταπίεσης και τρομοκρατίας που αποτελούν τους μοναδικούς τρόπους διατήρησης της τάξης πραγμάτων. Κλασικές περιπτώσεις ολοκληρωτικών καθεστώτων θεωρούνται ο Φασισμός και ο Σταλινισμός.

Θέματα: 

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (100-120 λέξεις).

Β1. «Η ελευθερία όµως είναι θέµα ζωής που αφορά τον κάθε άνθρωπο χωριστά αλλά και όλους µαζί. Δεν µπορείς να κοιµάσαι ήσυχος µε τη σκέψη ότι δεν είναι η δική σου ελευθερία που απαλλοτριώθηκε, ότι είναι του γείτονα. Δεν µπορείς, γιατί αύριο θα είναι η σειρά σου»: να αναπτύξετε σε μία παράγραφο (70-80 λέξεων) το περιεχόμενο του παραπάνω αποσπάσματος.

Β2. «Στο χώρο της ελευθερίας δεν υπάρχουν στεγανά να κρυφτείς, να γλιτώσεις. Ο ολοκληρωτισµός δρα όπως η ραδιενέργεια: διαχέεται παντού, και στην πιο απόµακρη γωνιά και στην πιο κρυφή κόχη, στο τέλος κανένας δεν µένει αλώβητος»: Να επισημάνετε το είδος του συλλογισμού και να τον αξιολογήσετε. Τέλος, να εξηγήσετε τη σκοπιμότητα της χρησιμοποίησής του από το συγγραφέα.

Β3. Να σχολιάσετε τη χρήση των ρηματικών προσώπων στην τρίτη παράγραφο («Με προβλημάτιζε … η σειρά σου»).

Β4. α. Ποια είναι η κυριολεκτική σημασία των παρακάτω μεταφορικών λέξεων/εκφράσεων:

▪ η λαίλαπα του ναζισµού,

▪ οι ευγενείς ιστοί της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ακεραιότητας σαπίζουν,

▪ θα µπούµε σε µια νέα εποχή των παγετώνων.

β. Στις παρακάτω προτάσεις να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με συνώνυμές τους, ώστε να μην αλλοιώνεται το νόημα:

(i) Αλλά και στις δηµοκρατίες µας, όσο τέλος πάντων είναι πράγµατι δηµοκρατίες,υπεισέρχεται ο ολοκληρωτισµός.

(ii) Με προβληµάτιζε επίσης η αδιαφορία που δείχνουν οι απρόσβλητοι από τον ιό του ολοκληρωτισµού…

Γ. Ο Αντώνης Σαμαράκης υποστηρίζει πως ο ιός του ολοκληρωτισμού υπεισέρχεται και στις σύγχρονες δημοκρατίες. Ποια φαινόμενα ολοκληρωτικής νοοτροπίας θεωρείτε πως απειλούν τις δημοκρατικές κοινωνίες και πώς μπορεί, κατά τη γνώμη σας, ο δημοκρατικός πολίτης να προστατεύσει τις ελευθερίες του από καθετί που τις απειλεί. Το κείμενό σας να έχει τη μορφή ομιλίας στη Βουλή των Εφήβων.

                                   

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ορισμός-προσέγγιση έννοιας

• Είναι η τεχνική προβολής στο κοινό με κάθε τρόπο μηνύματος που αφορά πρόσωπα, προϊόντα ή ιδέες με σκοπό τη γνωστοποίηση των αρετών, των πλεονεκτημάτων ή του περιεχομένου τους.
• Διαφήμιση ονομάζεται η διαδικασία με την οποία ένα μήνυμα μεταφέρεται, με αμοιβή, από μια πηγή (άτομο, ομάδα ατόμων, επιχείρηση, κράτος) στο κοινό, με στόχο να τους γνωρίσει προϊόντα, υπηρεσίες ή ιδέες και να τους πείσει για τα πλεονεκτήματά τους. Να τους υποχρεώσει, αν μπορεί, να τα αποκτήσουν (αν είναι προϊόντα ή υπηρεσίες) ή να τα υιοθετήσουν (αν είναι ιδέες).

Αίτια διάδοσης της διαφήμισης

§  η αύξηση κέρδους

§  ο ανταγωνισμός των επιχειρήσεων

§  ο αστικός τρόπος ζωής (διεύρυνση αναγκών και απαιτήσεων)

§  η επικράτηση δημοκρατικής αντίληψης που επιτρέπει την ελεύθερη διακίνηση ιδεών (πολιτική διαφήμιση)

θετικές επιδράσεις της διαφήμισης

1.ενημερώνει τους καταναλωτές για:

• τα προϊόντα (τιμή, χρησιμότητα). Παρέχει, έτσι, τη δυνατότητα σύγκρισης και επιλογής μεταξύ ομοειδών προϊόντων, με αποτέλεσμα να κερδίζουν χρόνο και χρήμα.
• Κοινωνικά θέματα και προτείνει μέτρα πρόληψης (κάπνισμα, AIDS)
• Συμβάλλει στην περιστολή της ανεργίας:

α)δημιουργούνται νέα επαγγέλματα (διαφημιστές, μακετίστες, γραφίστες)

β) απασχολούνται περισσότεροι άνθρωποι για την αύξηση της παραγωγής

§  Ο ανταγωνισμός οδηγεί τις βιομηχανίες στη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και των τιμών. Έτσι, βελτιώνεται το επίπεδο ζωής του ανθρώπου.

Αρνητικές επιδράσεις της διαφήμισης

§  Συχνά εξαπατά τους καταναλωτές με τη συνδρομή ψευδών ή παραπλανητικών στοιχείων

§  Επινοεί συνεχώς νέες ανάγκες, συνήθως πλασματικές, και ανάγει τον καταναλωτισμό σε τρόπο και σκοπό ζωής.

§  Η διαφήμιση επιβάλλεται με το να πλήττει καταλυτικά την ελευθερία της βούλησης.

α) αλλοτριώνει ψυχολογικά τον άνθρωπο. Χάνοντας τη  δύναμή του για πρωτοβουλία, ο άνθρωπος δεν είναι πια ο εαυτός του, είναι ένας άλλος του οποίου η προσωπικότητα τον αντικατέστησε.

β) πετυχαίνει τον εθισμό των μαζών, εκτός από την αποδοχή κι υπακοή σε διαφημιστικά μηνύματα, στην αποδοχή μηνυμάτων πολιτικού και ιδεολογικού περιεχομένου. Έτσι οι μάζες απογυμνώνονται έντεχνα από το αναφαίρετο δικαίωμα και καθήκον τους να αποφασίζουν για την τύχη τους.

§  Προκαλεί αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον:

α) οι αφίσες ρυπαίνουν, καταστρέφουν και αλλοιώνουν την αισθητική του φυσικού τοπίου.

β) Με τη μεγιστοποίηση της παραγωγής εξαντλούνται οι φυσικοί πόροι.

Τρόποι αντιμετώπισης των αρνητικών πλευρών της διαφήμισης

§  Το κράτος, ως έκφραση του οργανωμένου κοινωνικού συνόλου, μπορεί να παρέμβει και να καθιερώσει όρια και υποχρεώσεις, από την πλευρά των διαφημιστών, για σεβασμό της αλήθειας, προς χάρη του καταναλωτή.

§  Η διαφήμιση πρέπει να στηρίζεται στην αρχή:

α) της αλήθειας

β) της αντικειμενικότητας

γ) του θεμιτού ανταγωνισμού

δ) του σεβασμού κοινωνικών-πολιτισμικών αξιών.

§  Ο πολίτης οφείλει να:

α) προκρίνει εκείνα τα προϊόντα που χρειάζεται πραγματικά.

β) συμμετέχει σε ενώσεις καταναλωτών που μεριμνούν για την προστασία του κοινού από την παραπλάνηση και την κερδοσκοπία.

Αθέμιτη διαφήμιση

Αθέμιτη ονομάζεται μια διαφήμιση όταν:

§  Προσπαθεί να προκαλέσει και να εκμεταλλευτεί το φόβο του καταναλωτικού κοινού.

§  Εκμεταλλεύεται τη μειωμένη λογική και κριτική ικανότητα των παιδιών.

§  Ενθαρρύνει βίαιες και εγκληματικές συμπεριφορές.

§  Προσβάλλει άτομα με ειδικές ανάγκες.

§  Υιοθετεί ρατσιστικά στερεότυπα.

§  Δε δίνει τη δυνατότητα στο κοινό να επεξεργαστεί το μήνυμα με τη λογική και την κρίση.

Παραπλανητική διαφήμιση

Παραπλανητική ονομάζεται μια διαφήμιση όταν:

§  Παρουσιάζεται σαν είδηση.

§  Χρησιμοποιεί ανύπαρκτα δεδομένα και πορίσματα φανταστικών ερευνών.

§  Εκμεταλλεύεται το κύρος ορισμένων επαγγελματικών ομάδων (π.χ. ηθοποιός που εμφανίζεται ως γιατρός, για να πείσει με όπλο την ιδιότητά του το κοινό).

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ

ΕΙΡΗΝΗ-ΠΟΛΕΜΟΣ

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΣΑΦΗΣΕΙΣ

Πόλεμος: η ένοπλη σύγκρουση ανάμεσα σε ομάδες ή κράτη. Ο πόλεμος γίνεται δάσκα­λος της βίας και αποτελεί μια πραγματική πληγή για την ανθρωπότητα, εξαιτίας των μεγάλων ανθρώπινων απωλειών και των ολέθριων καταστροφών που προκαλεί στον πολιτισμό και τον πλούτο των λαών.

Ειρήνη: η κατάσταση ηρεμίας και η διάθεση κατανόησης, φιλίας και συνεργασίας ανά­μεσα σε άτομα και κράτη. Κατ' επέκταση σημαίνει, επίσης, την απουσία εντάσεων, φα­νατισμού και μισαλλοδοξίας. Η ειρήνη δημιουργεί τις απαραίτητες συνθήκες για την ευδοκίμηση και την καταξίωση του ανθρώπου σε κάθε τομέα της δραστηριότητας τσα Όπως έχει ειπωθεί, «έχει και η ειρήνη τις μεγάλες νίκες της, όχι λιγότερο ένδοξες από τις νίκες του πολέμου» (Μίλτον).

ΤΑ ΑΓΑΘΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

Η ειρήνη εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις για την ευημερία των ατόμων και των κοινω-

νιών.

1. Οικονομική ανάπτυξη και πρόοδος

Οι παραγωγικοί τομείς της οικονομίας λειτουργούν ανεμπόδιστα, ενώ η οικονομική συνεργασία των λαών και οι εμπορικές συναλλαγές ευνοούν την οικονομική πρόοδο και την κοινωνική ευημερία.

2.  Πολιτιστική ανάπτυξη

Σε κάθε κράτος παρέχονται οι δυνατότητες ανάπτυξης της παιδείας, της επιστημο­νικής έρευνας, των τεχνών, και προώθησης της πολιτιστικής επικοινωνίας και των αλληλεπιδράσεων, παράγοντες που εξελίσσουν τον πολιτισμό.

3.  Εδραίωση της δημοκρατίας

Η ειρήνη αποτελεί προϋπόθεση για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αφού προωθεί το διάλογο, τη μετριοπάθεια και τη συμμετοχή του πολίτη στα κοινά.

4.  Κοινωνική ευρυθμία και συνοχή

Οι άνθρωποι, απαλλαγμένοι από τα πάθη του πολέμου, διαμορφώνουν κλίμα συ­νεργασίας, κατανόησης και αλληλεγγύης που διέπει τις σχέσεις τους και προάγει το σεβασμό στα δικαιώματα των άλλων.

5.  Ατομική πρόοδος και ευημερία

Η ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου, η απόλαυση των αγαθών της εποχής του, η επιδίωξη και επίτευξη των προσωπικών του στόχων και η κοινωνική καταξίω­ση αποτελούν οφέλη της ειρηνικής συνύπαρξης ατόμων και λαών.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΥΠΟΝΟΜΕΥΟΥΝ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ

Ενώ στην εποχή μας ο πλανήτης τείνει να ενοποιηθεί σ' ένα οικουμενικό χωριό, η ανθρωπότητα (ει σε μια επισφαλή ειρήνη. Οι διαρκείς ανταγωνισμοί είναι πιθανό να κα­ταλήξουν σ' έναν πόλεμο, ο οποίος μπορεί να σημάνει και το τέλος της ανθρωπότητας, αν αναλογιστούμε τη θανατηφόρα ισχύ των όπλων που διαθέτουν τα κράτη σήμερα. Παράγοντες που υποσκάπτουν την ειρήνη στην εποχή μας είναι:

1.  Ο ανταγωνισμός των ισχυρών και το δίκαιο της πυγμής

Τα ανταγωνιστικά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα οξύνουν τη δυναμική αντι­παράθεση των μεγάλων δυνάμεων, οι οποίες δε διστάζουν να επεμβαίνουν και να επιβάλλουν το δίκαιο του ισχυρότερου.

2.  Οι ανισότητες στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα

Η διεύρυνση του χάσματος πλουσίων και φτωχών λαών δυναμιτίζει τις διεθνείς σχέ­σεις, υπονομεύει την ασφάλεια των κοινωνιών, τροφοδοτεί την τρομοκρατία και τη λαθρομετανάστευση.

3.  Η αλματώδης ανάπτυξη στον τομέα των εξοπλισμών

Ο εντεινόμενος ανταγωνισμός για την υπεροπλία οδηγεί στη δημιουργία όπλων μα­ζικής καταστροφής, με συνέπεια να καλλιεργείται κλίμα καχυποψίας και εχθρότητας μεταξύ των λαών και να απειλείται με αφανισμό ο πλανήτης.

4.  Ο φανατισμός και ο εθνικισμός

Οι διεθνείς σχέσεις υπονομεύονται από την έξαρση της μισαλλοδοξίας, που εμφανί­ζεται κυρίως με τη μορφή του θρησκευτικού φανατισμού και του εθνικισμού.

5.  Τα ιστορικά κατάλοιπα και η εχθρότητα του παρελθόντος

Τα μίση του παρελθόντος αναμοχλεύονται και αναβιώνουν στο παρόν, καθώς μεταφέρονται από γενιά σε γενιά και ναρκοθετούν τις σχέσεις των λαών.

6.  Η δημαγωγία και ο λαϊκισμός

Αδιάλλακτοι και λαϊκιστές πολιτικοί υποδαυλίζουν το εθνικό μίσος και το εκμεταλ­λεύονται, με στόχο την αναρρίχηση και τη διατήρηση τους στην εξουσία.

7.  Η απαξίωση των διεθνών οργανισμών

Η μεροληπτική στάση των διεθνών οργανισμών απέναντι σε κυβερνήσεις και καθε­στώτα και η υποβάθμιση του κύρους τους περιορίζουν τη δυνατότητα τους να επι­βάλλουν το διεθνές δίκαιο.

ΤΑ ΔΕΙΝΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Ο πόλεμος αποτελεί την πιο τραγική ανθρώπινη περιπέτεια, μια απόλυτη καταστρο­φή για τους λαούς, είτε βρεθούν από τη μεριά των νικητών είτε των ηττημένων. Πιο συγκεκριμένα, ο πόλεμος επιφέρει:

1.  Ανθρώπινες απώλειες

Το πρώτο θύμα κάθε πολέμου είναι η ανθρώπινη ζωή, η οποία θυσιάζεται στο βωμό των κρατικών και στρατιωτικών συμφερόντων.

2.  Ψυχικά τραύματα

Άνθρωποι κατεστραμμένοι ψυχικά μεταφέρουν τις επώδυνες εμπειρίες τους σε όλη τους τη ζωή.

3.  Ηθική εξαχρείωση

Στον πόλεμο ο άνθρωπος παραμερίζει τη λογική και την ευαισθησία και ωθείται από το ένστικτο της επιβίωσης και της επιβολής σε παραλογισμό, σε πράξεις απίστευτης ωμότητας και εκδικητικής μανίας.

4.  Διάλυση της κοινωνικής συνοχής

Οι αξίες που χαρακτηρίζουν την ειρηνική ζωή, όπως η φιλία και η αλληλεγγύη, κατα­λύονται και οι κοινωνίες αποδιοργανώνονται από τη βία και την απανθρωπιά.

5.  Κατάλυση της δημοκρατίας

Η δημοκρατική τάξη και η ασφάλεια καταρρέουν, αφού οι συνθήκες που επικρατούν στο κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον ενισχύουν τις τάσεις αυταρχισμού και την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

6.  Οικονομική καταστροφή

Όλες οι παραγωγικές δυνάμεις και υποδομές που με κόπο αποκτήθηκαν σε περίοδο ειρήνης καταστρέφονται ή παραμελούνται με επακόλουθο την εξαθλίωση και την

πείνα, καταστάσεις που μαστίζουν τις εμπόλεμες κοινωνίες.

ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

Η εξασφάλιση των προϋποθέσεων για την παγκόσμια ειρήνευση αποτελεί υποχρέω­ση όλων και, παρά τις δυσκολίες που παρουσιάζονται για την επιτέλεση του έργου αυ­τού, κρίνεται απαραίτητη η ανάληψη πρωτοβουλιών τόσο από τη διεθνή κοινότητα όσο και από τα κράτη και τους λαούς.

1.  Διεθνής κοινότητα - Ο.Η.Ε.

Η διεθνής κοινότητα επιβάλλεται να:

*      Προωθεί διμερείς ή ευρύτερες συμφωνίες για τον περιορισμό των εξοπλισμών και
το σταδιακό αφοπλισμό ξεκινώντας πρώτα από τα πυρηνικά όπλα.

*      Ευνοεί μια εξισωτική κατανομή του παραγόμενου πλούτου, με στόχο τον περιορι­σμό του χάσματος ανάμεσα στις φτωχές και πλούσιες χώρες.

*      Ενισχύει το κύρος και το ρόλο των διεθνών οργανισμών με την εξασφάλιση των μέσων που θα τους επιτρέψουν να αναλάβουν αποτελεσματικά το δύσκολο έργο της ειρήνευσης.

*      Αποφεύγει την επιλεκτική και μεροληπτική στάση απέναντι σε καθεστώτα και
κυβερνήσεις.

*      Καθιερώνει στις διεθνείς σχέσεις αρχές ισοτιμίας και σεβασμού στον πολιτισμό
και τις παραδόσεις των άλλων λαών, συμβάλλοντας στον περιορισμό του ηγεμο­νισμού από την πλευρά των ισχυρών.

2,  Κράτη - κυβερνήσεις

Οι κυβερνήσεις είναι ανάγκη να:

*      Αναπτύσσουν τη συνεργασία σε όλα τα επίπεδα (οικονομία, πολιτισμός, περιβάλ­λον, εκπαίδευση κ.ά.), γεγονός που δημιουργεί κοινά συμφέροντα, αίσθημα αλ­ληλεξάρτησης και κλίμα εμπιστοσύνης.

*   Επιδεικνύουν πνεύμα διαλλακτικότητας και να υιοθετούν την αρχή της ειρηνικής
επίλυσης των διαφορών.

3. Τα Μ.Μ.Ε. οφείλουν να:

*      Αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη ευαισθησία και υπευθυνότητα την εικόνα που προ­βάλλουν για τους γειτονικούς λαούς.

*      Αποχρωματίζουν την ενημέρωση από εθνικιστικές υπερβολές και να απέχουν από την εκμετάλλευση της εθνικής ευαισθησίας της κοινής γνώμης,

*      Ενισχύουν τις πολιτιστικές ανταλλαγές, οι οποίες επιτρέπουν την προσέγγιση
των λαών και τη συνειδητοποίηση των στοιχείων που τους ενώνουν.

4.  Πνευματικοί άνθρωποι

Οι άνθρωποι του πνεύματος έχουν υποχρέωση να:

•       Αποκαλύπτουν και να στιγματίζουν φιλοπόλεμες προθέσεις της κρατικής εξου­σίας, εθνικιστικά ιδεολογήματα και ρατσιστικές πρακτικές.

•       Βοηθούν στην προσέγγιση των λαών, ενισχύοντας τις πολιτιστικές αλληλεπιδρά­σεις και επισημαίνοντας τα κοινά στοιχεία των λαών στον πολιτισμό, την τέχνη,
τις παραδόσεις.

5,  Παιδεία

Η εκπαίδευση είναι απαραίτητο να:

•   Καλλιεργεί το σεβασμό στην ιστορία και την παράδοση κάθε λαού.

·       Αναπτύσσει την οικουμενική συνείδηση και να απομακρύνει τα άτομα από τα στερεότυπα και τον εθνικισμό.

•   Διαμορφώνει ανθρώπους με ανεκτικότητα και σεβασμό στο διαφορετικό, αναδει­κνύοντας την αξία της πολυπολιτισμικότητας.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

πηγή: Αλέξανδρος Γ.  Αλεξανδρίδης

ΘΕΜΑ:

Ένα από τα πολυτιμότερα αγαθά που υπάρχουν είναι η ελευθερία. Αυτή συμβάλλει στην πρόοδο και στην ευημερία όχι μόνο του ατόμου, αλλά και του κοινωνικού συνόλου γενικότερα. Παρ’ όλα αυτά όμως, στη σημερινή εποχή τουλάχιστον, η έννοια της ελευθερίας καταρρακώνεται και ταπεινώνεται συνέχεια, σε κάθε σχεδόν εκδήλωση της καθημερινής ζωής. Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, αφού η ελευθερία είναι απολύτως απαραίτητη για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ευτυχία.

Με βάση τα παραπάνω να απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα:

α) Για ποιους λόγους η ελευθερία αποτελούσε και αποτελεί παράγοντα ευημερίας της κοινωνίας και ολοκλήρωσης της ανθρώπινης ύπαρξης;

β) Με ποιους τρόπους σήμερα ταπεινώνεται η έννοια της ελευθερίας;

γ) Πιστεύετε πως υπάρχουν τρόποι, ώστε να εξαλειφθούν ή έστω να περιοριστούν οι παράγοντες οι οποίοι αντιμάχονται την ελευθερία;

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ:

Ελευθερία είναι η ανεξαρτησία από κάθε εξωτερικό και εσωτερικό καταναγκασμό. Είναι το αναφαίρετο δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να ενεργεί χωρίς περιορισμούς, αφού όμως παράλληλα σέβεται τα δικαιώματα των άλλων και τις επιταγές των νόμων.

ΜΟΡΦΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ:

Κύριες μορφές:

α) Εσωτερική: πρόκειται για αποδέσμευση του ανθρώπου από τα πάθη, τις ορμές, τα άσχημα ένστικτα και τις προκαταλήψεις).

β) Εξωτερική: είναι η διατήρηση ανεξαρτησίας για ένα κράτος, αλλά και ανεξαρτησία ατομική, όσον αφορά τις καθημερινές σχέσεις μας με τους συνανθρώπους μας.

Δευτερεύουσες μορφές:

α) Εθνική ελευθερία: είναι η δυνατότητα ενός κράτους, να διατηρεί την ανεξαρτησία του από εξωτερικούς καταναγκασμούς.

β) Πολιτική ελευθερία: είναι το αναφαίρετο δικαίωμα του πολίτη, να συμμετάσχει στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας.

γ) Ατομική ελευθερία: είναι το δικαίωμα του πολίτη να ενεργεί και να ευημερεί, ενταγμένος μέσα στο κοινωνικό σύνολο, σύμφωνα με τα πλαίσια που καθορίζουν οι νόμοι.

δ) Φυσική ελευθερία: είναι η αποδέσμευση του ατόμου από την εξάρτηση των νόμων της φύσης.

ε) Πνευματική ελευθερία: είναι η ανεξαρτησία στο λόγο, στον τύπο, στη σκέψη και στην τέχνη.

στ) Οικονομική ελευθερία: είναι το δικαίωμα του ανθρώπου να αναπτύσσει δραστηριότητες οικονομικής φύσεως, χωρίς τον περιορισμό στενών και ανασταλτικών παραγόντων.

Ως υψηλότερη μορφή ελευθερίας θεωρείται η ηθική – εσωτερική ελευθερία.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ:

Όλοι οι λαοί τίμησαν περισσότερο από κάθε άλλο αγαθό την ελευθερία. Κάθε κράτος έχει να επιδείξει μέσα από την ιστορία του απελευθερωτικούς αγώνες. Και αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως η ελευθερία δε δωρίζεται, αλλά κατακτιέται με αγώνες και θυσίες. Διέκριναν το ελεύθερο από το δουλικό καθεστώς. Η ευτυχία και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια κατοχυρώνονται μόνο μέσα σε ένα πλαίσιο ελευθερίας.

Ειδικότερα για το ελληνικό έθνος η έννοια της ελευθερίας συνδέθηκε με αμέτρητους αγώνες και θυσίες για τη διατήρηση της εθνικής ανεξαρτησίας, ενάντια σε εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς. Η ελευθερία ήταν το κύριο γνώρισμα της αρχαίας Αθηναϊκής Δημοκρατίας.

- Ο Περικλής γράφει στον «Επιτάφιό» του: «η ευδαιμονία στηρίζεται στην ελευθερία, η δε ελευθερία θεμελιώνεται πάνω στη γενναιοψυχία».

- Ο Σολωμός ύμνησε όλες τις μορφές της ελευθερίας: την εθνική με τον «Ύμνο στην Ελευθερία», την ηθική με τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους», την κοινωνική με τη «Γυναίκα της Ζάκυνθος», τη γλωσσική με το «Διάλογο».

- Από όσα κατάλαβα στα λίγα χρόνια που ζω, δεν είναι η λευτεριά πέσε πίτα να σε φάω^. Είναι κάστρο, και το παίρνεις με το σπαθί σου. Όποιος δέχεται από ξένα χέρια τη λευτεριά είναι σκλάβος». (Νίκος Καζαντζάκης)

Ελευθερία: η έλλειψή της συνεπάγεται δουλεία και καταπίεση. Η υπερβολή της επιφέρει ασυδοσία και αναρχία.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ Α’ ΕΡΩΤΗΜΑ:

Λόγοι για τους οποίους η ελευθερία αποτελεί παράγοντα καλλιέργειας και ολοκλήρωσης της ανθρώπινης ύπαρξης και της κοινωνίας.

Το άτομο όταν είναι ελεύθερο:

1. Αναπτύσσεται πνευματικά, ηθικά και ψυχικά.

2. Μπορεί να ενεργεί ελεύθερα, σύμφωνα με τις ικανότητές του, ώστε να πετύχει την υλική ευημερία του.

3. Διαμορφώνει και ολοκληρώνει την προσωπικότητά του σωστά και αυτό το βοηθάει, ώστε να γίνει ένας υπεύθυνος πολίτης.

4. Η ελευθερία δίνει νόημα και περιεχόμενο στη ζωή του ανθρώπου.

5. Διασφαλίζονται τα απαράβατα δικαιώματά του και θεμελιώνεται η ευτυχία του.

6. Το άτομο αυτοπραγματώνεται, καθώς κάθε φορά και κάθε στιγμή αγωνίζεται για τη διατήρηση της ελευθερίας.

7. Το άτομο αισθάνεται πως είναι κύριος της ζωής και της μοίρας του. Έτσι ωθείται στη δημιουργία, με αποτέλεσμα να πλησιάζει την επίτευξη του απώτερου σκοπού του, που είναι η ηθική τελείωση.

Ανώνυμος, «Ελληνική Νομαρχία»: Η ελευθερία είναι αναγκαιότερη και από την ίδια την ύπαρξή του στον άνθρωπο. Γιατί αυτή κάνει γλυκιά τη ζωή, αυτή γεννά διαφεντευτές της πατρίδας, αυτή νομοθέτες, αυτή ενάρετους, αυτή σοφούς, αυτή τεχνίτες και αυτή μόνο τέλος πάντων τιμά την ανθρωπότητα.

Η κοινωνία όταν είναι ελεύθερη:

1. Καλλιεργείται η ισότητα στην έκφραση.

2. Καλλιεργείται η ισονομία και η ισοπολιτεία.

3. Καλλιεργείται η συνεργασία, η αλληλοβοήθεια, η αλληλοκατανόηση και ο συναγωνισμός μεταξύ των πολιτών που συμβάλλουν στην πρόοδο και στην ευημερία της.

4. Η κοινωνία αποδεσμεύεται από ανισότητες, προκαταλήψεις και ταμπού.

5. Βοηθά στην ομαλή κοινωνική συμβίωση με αποτέλεσμα να προωθείται ο πολιτισμός, να προστατεύεται και να κατοχυρώνεται η δημοκρατία.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ Β’ ΕΡΩΤΗΜΑ:

Με ποιους τρόπους σήμερα περιορίζεται η ελευθερία σε κάθε της μορφή:

1. Με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, κρατικά και ιδιωτικά, που πολλές φορές καλλιεργούν τον καταναλωτισμό και κάνουν προπαγάνδα.

2. Με τον τρόπο άσκησης της εξουσίας που χαρακτηρίζεται από συγκεντρωτισμό.

3. Με τη σημερινή τεχνολογική ανάπτυξη που οδηγεί στην κυριαρχία της μηχανής πάνω στον άνθρωπο.

4. Με τη λανθασμένη πολλές φορές λειτουργία του θεσμού της παιδείας που δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες και στις απαιτήσεις του νέου ανθρώπου.

5. Με την ύπαρξη κοινωνικών ανισοτήτων, που περιορίζουν και αντιμάχονται την ανεξαρτησία της σκέψης και της βούλησης.

6. Με την αδυναμία των ίδιων των ανθρώπων να περιορίσουν την εκδήλωση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας, που καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, επιφέρουν αναστάτωση και οπισθοδρόμηση στην κοινωνία.

7. Με τις σημερινές, γενικά, συνθήκες που επικρατούν και την αντίληψη για τη ζωή, όπου κυριαρχούν ανταγωνιστικές τάσεις, που φτάνουν σε ακρότητες τόσο σε ατομικό – συλλογικό όσο και σε κρατικό επίπεδο.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ Γ’ ΕΡΩΤΗΜΑ:

Τρόποι με τους οποίους μπορούν να περιοριστούν οι παράγοντες που αντιμάχονται την ελευθερία:

1. Μέσω της εκπαίδευσης, η οποία μπορεί να δημιουργήσει σωστούς και υπεύθυνους πολίτες. Χωρίς την παιδεία και την πνευματική καλλιέργεια δε νοείται ελεύθερη και δημοκρατική ζωή.

2. Με την αλλαγή της αντίληψης για τη ζωή.

3. Με τους αγώνες που θα πρέπει να κάνει ο άνθρωπος για την προάσπιση των δικαιωμάτων του και αυτό θα σημαίνει αυτόματα προάσπιση της ίδιας της ελευθερίας.

4. Με την καλλιέργεια του κριτικού πνεύματος, που θα βοηθήσει τον άνθρωπο να αποκτήσει μια πολύπλευρη ενημέρωση και γνώμη για όλα τα θέματα. Με αυτόν τον τρόπο θα κατοχυρωθεί η ελευθερία, από τη στιγμή που ο υπεύθυνος πολίτης θα αποδεσμευτεί από τα πάθη του και τις προκαταλήψεις, που αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες στην κοινωνική πρόοδο και ευημερία.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

Η ελευθερία αποτελεί τη βάση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Συμβάλλει στην ατομική και συλλογική πρόοδο και ανάπτυξη.

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ:

1. Ελευθερία σκέψης και έκφρασης, αναφαίρετο δικαίωμα του ανθρώπου.

2. Ελευθερία και διαφωνία.

3. Πιστεύετε ότι αρκεί η νομική κατοχύρωση των πολιτικών και ατομικών δικαιωμάτων, για να εξασφαλιστεί στον καθένα η πραγματική ελευθερία;

ΕΠΙΣΤΗΜΗ- ΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑ

«Η υψηλή υπόληψη της επιστήμης δεν εξαντλείται μόνο στην καθημερινή ζωή και στα λαϊκά μέσα ενημέρωσης. Είναι φανερή στον εκπαιδευτικό και ακαδημαϊκό κόσμο και σε όλους τους κλάδους της βιομηχανίας γνώσεων. Πολλές περιοχές μελέτης χαρακτηρίζονται από τους υποστηριχτές ως επιστήμες., με σκοπό να υπονοηθεί ότι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι τόσο γόνιμες και στέρεα θεμελιωμένες όσο είναι και σε μια παραδοσιακή επιστήμη όπως η φυσική. Οι πολιτικές και οι κοινωνικές επιστήμες βρίσκονται σήμερα παντού.»

Από το βιβλίο του Α. F. chalmers: « Τι είναι αυτό που το λέμε επιστήμη;»

« Στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, σε μια επιγραφή στην πρόσοψη του Μεγάρου Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών μπορούμε να διαβάσουμε: Αν δεν είσαι σε θέση να μετρήσεις, τότε η γνώση είναι φτωχή και ανεπαρκής. Χωρίς αμφιβολία, πολλοί από τους ενοίκους του, κλεισμένοι μέσα στα σύγχρονα εργαστήρια τους, διυλίζουν τον κόσμο με το εξονυχιστικό κόσκινο των αριθμών, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι η μέθοδος που επιμένουν να ακολουθούν όχι μόνο είναι στείρα και άγονη αλλά και δεν έχει καμία σχέση με την μέθοδο στην οποία θα μπορούσε να αποδοθεί η επιτυχία της φυσικής.»

Από το βιβλίο του Α. F chalmers: « Τι είναι αυτό που το λέμε επιστήμη;»

Ορισμός:

Επιστήμη< επίσταμαι= το σύνολο συστηματικών και επαληθεύσιμων γνώσεων, καθώς και η έρευνα αυστηρώς καθορισμένων πεδίων του επιστητού με συγκεκριμένες και ορθολογικές μεθόδους λ.χ. την παρατήρηση, το πείραμα, την υπόθεση, την επαγωγή κλπ

Τεχνολογία= ο τομέας της γνώσης που ασχολείται με την εφαρμοσμένη επιστήμη, τις εφευρέσεις, την ανάπτυξη και πρακτική αξιοποίηση των επιστημονικών γνώσεων και μεθόδων κυρίως στους χώρους της μηχανικής, της βιομηχανίας κλπ., το σύνολο των τρόπων με τους οποίους μια κοινωνία εξασφαλίζει τα υλικά αγαθά του πολιτισμού της

Επιστήμη και ηθική καλλιέργεια/ ωριμότητα του επιστήμονα- ο νέος κοινωνικός ρόλος των επιστημόνων:

-   Η επιστήμη, όπως αναφέρεται από πολλούς, είναι ηθικά ουδέτερη. Η θέληση του
ανθρώπου είναι αυτή που κατευθύνει την επιστημονική γνώση είτε προς όφελος του
κόσμου είτε προς την ολοκληρωτική καταστροφή αυτού. Ο παραγωγός της γνώσης
μπορεί να χαρακτηριστεί ηθικός ή ανήθικος, ιδιοτελής ή ανιδιοτελής αλλά στη γνώση
δεν ταιριάζουν τέτοιοι χαρακτηρισμοί. Ειδικότερα, είναι αδίστακτοι εκείνοι που
συνεργάζονται με τις πολυεθνικές εταιρείες ή με τις κυβερνήσεις για την εκπλήρωση
των μεγαλεπήβολων σχεδίων των τελευταίων και την εξασφάλιση αμύθητων εσόδων
όσο αφορά τους πρώτους, δηλαδή τους επιστήμονες.

-   Η επιστημονική γνώση δεν παράγεται στο κενό αλλά σε συγκεκριμένο χώρο και
χρόνο. Ζούμε στον αιώνα της έκρηξης των επιστημών και της τεχνολογίας. Στην
εποχή    των    μεγάλων    ανθρωπίνων    κατορθωμάτων:    κλωνοποίηση,    τεχνητή γονιμοποίηση, πυρηνικά όπλα, χάπια που αλλάζουν τη διάθεση των ατόμων, φορητοί Η/Υ. Η κοινωνική αποστολή, λοιπόν,  του συνόλου των επιστημόνων υπαγορευμένη στα   από τα δεδομένα της επιστημονικοτεχνικής εποχής είναι η αποκάλυψη λύσεων σε προβλήματα που ταλανίζουν την ανθρωπότητα. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι επιστήμονες   πρέπει   να   τάσσονται   υπέρ   της   προστασίας   των   ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσων κατοικούν στις υπανάπτυκτες χώρες, υπέρ της οικολογικοποίησης της σκέψης του ατόμου, υπέρ της αξιοκρατίας και όχι της «γενετικοκρατίας», κατά της στράτευσης της γνώσης σε πολεμικούς σκοπούς κλπ. Γενικότερα, οι πνευματικοί ταγοί πρέπει να έχουν ως στόχο τον εξανθρωπισμού της ζωής.

Τα οφέλη της επιστημονικής και της τεχνολογικής προόδου: Επαγγελματικός- Οικονομικός

- Η αύξηση των θέσεων εργασίας με τη δημιουργία νέων επαγγελμάτων και όχι μόνο
των παραδοσιακών. Ειδικότερα,  μπορούν να αναφερθούν τα εξής επαγγέλματα:
comruter engineer, computer manager ·, επικοινωνιολόγοι, γιατροί που εφαρμόζουν τη
μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης, περιβαλλοντολόγοι, διατροφολόγοι κλπ.

-  Στην τεχνολογική  ανάπτυξη αποδίδεται η μαζική παραγωγή προϊόντων και η
ποιοτική βελτίωση τους.   Το τελευταίο δεδομένο δημιουργεί προϋποθέσεις για την
τόνωση   του   εμπορίου   και   επομένως     την   ανανέωση   των   επιχειρήσεων   που ασχολούνται με αυτό.

Διεθνικός τομέας:

- Η επιστημονική και. τεχνολογική εξέλιξη αποτέλεσε μια αφορμή για την τακτικότερη επικοινωνία των λαών. Η ανταλλαγή της τεχνογνωσίας, η συνεργασία στο χώρο της έρευνας σε διάφορους κλάδους, όπως στην ιατρική, στη χημεία, στην πληροφορική, στην τηλεματική, στις ανθρωπιστικές- κοινωνικές επιστήμες αναντίρρητα έφερε τις χώρες πιο κοντά. Όλες μαζί σίγουρα μπορούν να φέρουν εις πέρας ένα κοινό στόχο: την προαγωγή της γνώσης για ένα πιο ευοίωνο μέλλον.

Πνευματικός τομέας:

Η πνευματική συγκρότηση και μάλιστα η πνευματική αναβάθμιση του ατόμου θα ήταν άδικο να μην αναφερθεί:

-    η   απαλλαγή  των  ανθρώπων   από  τις  προλήψεις,   οι  οποίες  εξαιρετικά  τους περιχαράκωναν. Ο ορθολογισμός πήρε τη θέση της θεοκρατίας.

-    η όξυνση της κριτικής ικανότητας τους μέσα από τη διεξαγωγή πολλαπλών
πειραμάτων/ μέσα από συγκεκριμένα προγράμματα έρευνας

-    η   προσέγγιση   της   αλήθειας   και   όχι   της   αληθοφάνειας   είναι   προϊόν   των
επιστημονικών μεθόδων που συνέβαλε στην απόκτηση  σύνεση/ φρονιμάδας εκ
μέρους του ανθρώπου

- Η πρόοδος στο χώρο των ΜΜΕ είναι δεδομένη και απότοκος της τεχνολογικής και
επιστημονικής προόδου. Η δημοσιογραφία αναβαθμίστηκε και εμπλουτίστηκε με
θεματολογία από το χώρο της ιατρικής, της άθλησης, της εξωτερικής επικαιρότητας.
Πλέον   δεν  υπάρχει  μόνο  η  παραδεδομένη   έντυπη   εφημερίδα,   οι  τετριμμένες
τηλεοπτικές συνεντεύξεις, οι απλοϊκές ραδιοφωνικές εκπομπές. Η εφημερίδα έγινε
και  ηλεκτρονική,   οι   συνεντεύξεις   της  τηλεόρασης   οργανώνονται   από   πλήθος
εξειδικευμένων εργαζομένων που βρίσκονται καρφωμένοι σε κάμερες και Η/Υ, οι
ραδιοφωνικοί παρουσιαστές δε χρησιμοποιούν μόνο μικρόφωνα κατά τη διάρκεια του
προγράμματος τους αλλά και αυτοί είναι προσηλωμένοι σε Η/Υ μέσω των οποίων
ανταλλάσσουν μηνύματα και ειδήσεις με το κοινό τους.

Ηθικός τομέας:

« Η φιλοσοφία είναι η ιδέα μιας τέλειας σοφίας, η οποία μας δείχνει τους έσχατους σκοπούς του ανθρωπίνου λόγου.[...] Φιλοσοφία μπορεί να ονομάσει κανείς μια επιστήμη των ανώτατων αρχών χρήσης του λόγου μας.[...]».

Ε. Κάντ

- Οι ανθρωπιστικές επιστήμες, δηλαδή, αυτές που μελετούν τον άνθρωπο, τα προϊόντα του ανθρωπίνου πνεύματος έχουν ως στόχο την ηθική και πνευματική τελείωση του τελευταίου. Η ψυχολογία, η κοινωνιολογία, η κοινωνική ανθρωπολογία, η φιλοσοφία, η βιολογία, μέσω των νόμων τους/ μέσω των ερευνών που εφαρμόζουν προτείνουν τρόπους βελτιστοποίησης του χαρακτήρα του ατόμου, ερμηνεύουν την κοινωνική συμπεριφορά του, αποκαλύπτουν το μεγαλείου του ανθρωπίνου λόγου, τον διαφωτίζουν σε ζητήματα υγείας αντίστοιχα. Επίσης, με τα πειράματα τους καταλήγουν σε καίρια συμπεράσματα τα οποία αν δημοσιοποιηθούν θα δώσουν απαντήσεις σε πολλά βασανιστικά ερωτήματα του σύγχρονου ανθρώπου κλπ.

Ας δούμε αναλυτικά τις επιπτώσεις της κακής χρήσης της επιστήμης και της τεχνολογίας:

Πνευματικός τομέας:

Κανείς δεν μπορεί να αναιρέσει το γεγονός ότι η επιστημοσύνη για την οποία επιθυμεί κάποιος να διακρίνεται απαιτεί ειδίκευση σε κάποιο κλάδο. Η ολοκληρωμένη γνώση ενός πεδίου και των μεθόδων της με τη σειρά της συνεπάγεται αφοσίωση στον τελευταίο και απάρνηση της ολόπλευρης μόρφωσης. Έτσι, η μονομέρεια του πνεύματος καθιστά κάποιον στυγνό χειριστή πράξεων μπροστά σε μια μηχανή ή υπάκουο χρήστη του Η/ Υ μιας που οι θετικές επιστήμες είναι αυτές που κατισχύουν στις μέρες μας. Επομένως, καταργείται ο αγώνας του ατόμου για σφαιρική καλλιέργεια και αυξάνεται η τάση εξάρτησης του από τα επιτεύγματα της τεχνολογίας.

Καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος- Αντί — οικολογικός τρόπος ζωής

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η όξινη βροχή, η διάβρωση του εδάφους, η λειψυδρία, η τρύπα του όζοντος, τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι αποτελέσματα της επίδρασης του ανθρωπίνου παράγοντα στη φύση. Η ίδια εκδικείται τον άνθρωπο ο οποίος αλόγιστα εκμεταλλεύεται τους πόρους της για να καρπωθεί πολλά κέρδη μέσω της χρήσης αυτών. Το καταναλωτικό, δηλαδή, πρότυπο ζωής του σημερινού τεχνοκράτη υπαγορεύει τη στάση του προς το περιβάλλον, η οποία είναι στάση κατακτητή.

Διεθνικός τομέας:

Οι αντιθέσεις μεταξύ των ανεπτυγμένων και αναπτυσσομένων κρατών διογκώθηκαν από τότε που ο άνθρωπος υπηρετεί την επιστήμη και την τεχνολογία. Οι δυνατοί είναι οι κατέχοντες της τεχνογνωσίας, γεγονός που μεγιστοποιεί τα οικονομικά οφέλη τους/ δημιουργεί άνοδο στο βιοτικό επίπεδο των χωρών τους και προσφέρει τη δυνατότητα ελέγχου των μικρών χωρών. Έτσι, εδραιώνεται η σχέση εκμετάλλευσης των φτωχών από τους ισχυρούς λαούς, οι οποίοι λογικά θα έπρεπε να λειτουργούν ως εστίες μετάδοσης της γνώσης στους πρώτους.

Όπλα μαζικής καταστροφής, μια ανοιχτή πληγή για την ανθρωπότητα:

Η στράτευση της επιστήμης και της τεχνολογίας σε πολεμικούς σκοπούς δηλώνει το μη αγαθοεργό ρόλο της επιστημονικής κοινότητας. Η κατασκευή πυραύλων, της ατομικής βόμβας, των πυρηνικών όπλων αποτελούν επιστημονικές κατακτήσεις για τις οποίες οι ειδικοί δεν πρέπει να κομπορρημονούν. Ειδικότερα, ο πολεμικός εξοπλισμός, ως πηγή κερδών για ένα κράτος, προϋποθέτει την άρρηκτη συνεργασία των επιστημόνων με τους πολιτικούς- εξουσιαστές, αποτυπώνοντας τη χειραγώγηση των πρώτων από τους τελευταίους. Στο βωμό, δηλαδή, του χρήματος και των εθνικών συμφερόντων η επιστημονική κοινότητα καταπατά κάθε ηθική αρχή, παρεκκλίνει από τα ανθρωπιστικά ιδανικά και μπορεί να κριθεί ως κύριος υπεύθυνος για την ολική καταστροφή του πλανήτη.

Εργασιακός τομέας:

- Η κατάργηση ορισμένων επαγγελμάτων εξαιτίας της εκβιομηχάνισης αποτελεί ένα
πρόσθετο πρόβλημα. Η αντικατάσταση του ανθρώπινου παράγοντα με τη μηχανή
οδήγησε στην αύξηση των δεικτών ανεργίας.

-  Παράλληλα,  ο  αυτοματισμός στο χώρο  εργασίας μέσω της χρήσης μηχανών
υποβάθμισε το ρόλο της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η τυποποίηση των κινήσεων
μπροστά σε ένα μηχάνημα, η επανάληψη του πατήματος των πλήκτρων μπροστά
στην οθόνη του Η/Υ αύξησαν την παθητικότητα του εργαζόμενου στερώντας την
ικανοποίηση από την προσωπική δημιουργία.

-   Επίσης,   στον   ασφυκτικό   χώρο   εργασίας   δεν   υπάρχουν   πολλά   περιθώρια
συνεργασίας του εργαζόμενου με άλλους συναδέλφους, γεγονός που:

θα αναζωογονούσε τις πνευματικές δυνάμεις του

θα τόνωνε τις επαγγελματικές σχέσεις

θα   ελάττωνε   τη   μίζερη   διάθεση   του   υπαλλήλου   που   δημιουργείται   από   τις

τυποποιημένες γραφειοκρατικές απαιτήσεις της δουλείας του

Πρόσθετα παραδείγματα εφαρμογής της επιστημονικής γνώσης με τρόπο που υποτιμά την ανθρώπινη αξιοπρέπεια:

- Η υποβάθμιση της δημοκρατίας μέσω της καταπάτησης κάποιων αρχών της, όπως
το προσωπικό απόρρητο,    (πχ: δορυφόροι παρακολουθούν την ιδιωτική ζωή των
ατόμων που συμμετέχουν σε τηλεθεάματα).

-    Νέες    επιστημονικές    κατακτήσεις,    όπως    η    κλωνοποίηση,    η    παραγωγή
μεταλλαγμένων   τροφίμων   εγείρουν   πολλά   ερωτήματα   σχετικά   με   το   «ηθικό
εξοπλισμό» των επιστημόνων

Ο ρόλος της επιστημονικής κοινότητας, της πολιτείας, των ΜΜΕ στον αγώνα για τον εξανθρωπισμό της επιστήμης/ για την αποτελεσματική σύνδεση της τεχνολογικής ανάπτυξης και της επιστημονικής προόδου με τον ηθικοπνευματικό πολιτισμό

Η θέση του επιστήμονα:

«Ο ειδικός (στην επιστήμη) μένει στο επίπεδο της μερικής γνώσης, στο επίπεδο της εφαρμογής γενικών θεωρητικών και μεθοδολογικών αρχών, στη λύση ενός ειδικού προβλήματος, με δυο λόγια στο επίπεδο της τεχνικής. Ο διανοούμενος στην επιστήμη θέτει κριτικά ερωτήματα και αναπτύσσει παραπέρα τις θεωρητικές βάσεις, κάνει συσχετίσεις, γενικεύει νέες μορφές, παρατηρεί το βαθύτερο νόημα ξεχωριστών πορισμάτων και τα περικλείει στην πολιτιστική και φιλοσοφική συσχέτιση της εποχής του.»

Μ. Μάρκοβιτς, Περιβάλλον και ποιότητα ζωής»

- Μπροστά στο δέλεαρ των υλικών αγαθών και της δόξας που μπορούν να αποκτήσουν οι διάφορες ομάδες επιστημόνων, όπως οι φυσικοί που ασχολούνται με την πυρηνική ενέργεια, οι περιβαλλοντολόγοι, οι προγραμματιστές, οι γενετιστές κλπ είναι αναγκαίο να μην επιλέξουν να υπηρετήσουν το χρήμα και να μη καταντήσουν ματαιόδοξοι. Οι ίδιοι, προβαίνοντας σε συνεργασία με τους ασκούντες πολιτική και τους κατέχοντες χρηματικά κεφάλαια ουσιαστικά γίνονται πιόνια στο παιγνίδι των μεγάλων συμφερόντων στο πλαίσιο του οικονομικού ανταγωνισμού των διαφόρων κρατών.

Από τους επιστήμονες απαιτείται:

-  η οριοθέτηση των ηθικών αρχών τους

-  η συναίσθηση του κοινωνικού τους χρέους

-  η άρνηση συνεργασίας με ομάδες επιστημόνων που διενεργούν προγράμματα τα
οποία ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή

-  η μη στήριξη της θέσης «η επιστήμη για την επιστήμη»

-  ο  πρωταγωνιστικός  ρόλος  τους για  την  εξάλειψη   των  συνεπειών  που  ήδη
προκλήθηκαν από την κατάχρηση της επιστημονικής γνώσης σε γενικές γραμμές

-  η διακονία της επιστήμης και όχι η θεοποίηση αυτής

-  η ανθρωποκεντρική θεώρηση της ζωής εκ μέρους τους

-   

Πολιτεία:

Το κράτος καλείται να πράξει ως εξής:

- να προβάλλει άρνηση στη χρηματοδότηση επιζήμιων επιστημονικών ερευνών που οδηγούν στην εξόντωση του ανθρωπίνου είδους. Να πατάξει την εμπορευματοποίηση της επιστημονικής γνώσης

- να στηρίζει χρηματικά έρευνες για την ίαση ασθενειών (πχ: ο καρκίνος), για την
αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης

-   να   δημιουργήσει   νόμους   που   καθορίζουν   το   είδος   των   επιστημονικών
προγραμμάτων τα οποία πρέπει να διεξάγονται

-  να σέβεται την προσωπικότητα του επιστήμονα, να στηρίζει το έργο του και να
αποφεύγει την εκμετάλλευση της επιστημονικής του κατάρτισης στο πλαίσιο του
ανταγωνισμού των κρατών

-  να τονώσει την ανθρωπιστική εκπαίδευση

ΜΜΕ:

-   οι δημοσιογράφοι δεν είναι επιτρεπτό να ετεροκατευθύνουν τους πολίτες μέσω της
αληθοφανούς ενημέρωσης. Είναι απαράδεκτη η στάση τους όταν συμμαχούν με τα
πολιτικά κόμματα μόνο και μόνο για την αποκόμιση προσωπικών κερδών. Στην
περίπτωση αυτή εργάζονται κερδοσκοπικά και δίκαια μπορούν να χαρακτηριστούν
στυγνοί τεχνοκράτες

-   με την προβολή ποιοτικών εκπομπών στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο μπορούν να
στρέψουν τους νέους σε νέες πνευματικές αναζητήσεις. Αντιθέτως, η προσφορά
ανούσιας   τηλεοπτικής   διασκέδασης/   ρηχών   ραδιοφωνικών   προγραμμάτων   (πχ
μουσικές    εκπομπές,    αθλητικές    εκπομπές    που    μεταδίδονται    από    άπειρους
δημοσιογράφους) αποχαυνώνουν τη νεολαία

Επίλογος:

«Η διασφάλιση της συνετής χρήσης της επκττημονικοτεχνικής ισχύος είναι μια πρόκληση των καιρών μας.

Η ριζική λύση προϋποθέτει εξάλειψη των βαθύτερων αιτιών της κακής ή και εγκληματικής χρήσης της επιστημονικοτεχνικής ισχύος, που δεν έχει τόσο και σχέση με την κακότητα κάποιων επιστημόνων όσο με τις βαθύτερες αντιθέσεις και τους ανταγωνισμούς που διαπερνούν τις κοινωνίες και την ανθρωπότητα ολόκληρη.»

Από το βιβλίο Έκφραση-Έκθεση των Γ. Βάβουλα- Π. Βάσση