Σημειώσεις

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ

ΕΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟ ΒΟΗΘΗΜΑ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ Β΄ ΚΑΙ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ. ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΣΕ ΠΙΝΑΚΕΣ ΟΛΑ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ



ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ

Δηλαδή οι τρόποι με τους οποίους γίνεται η αφήγηση :
1) ΔΙΗΓΗΣΗ : Ο πεζογράφος διηγείται σε γ’ ενικό και παραθέτει τα λόγια των ηρώων σε πλάγιο λόγο : έμμεση αφήγηση
2) ΜΙΜΗΣΗ : Αφηγείται ένα από τα πρόσωπα του έργου σε α’ ενικό (χωρίς να αποκλείεται και το γ’ ενικό) : άμεση αφήγηση
3) ΜΕΙΚΤΟΣ ΤΡΟΠΟΣ : Έχουμε συνδυασμό των δυο πιο πάνω τρόπων. Είναι ο πιο συνηθισμένος αφηγηματικός τρόπος (ΔΟΥΚΑΣ, ΒΙΖΥΗΝΟΣ, ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ)

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ως προς την χρονική ακολουθία :
1) ΣΥΓΧΡΟΝΙΑ (σπάνια) : Όταν ακολουθείται η φυσική σειρά των γεγονότων στην αφήγηση. Τότε λέμε πως έχουμε ομαλή γραμμική χρονική σειρά των γεγονότων (ΔΟΥΚΑΣ)
2) ΑΝΑΧΡΟΝΙΕΣ : Όταν παραβιάζεται η φυσική σειρά των γεγονότων στην αφήγηση.
Διακρίνεται σε δύο είδη :
Α) ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ή ΑΝΑΛΗΨΗ ή ΑΝΑΔΡΟΜΗ ή flash back : Αφήγηση που περιλαμβάνει γεγονότα προγενέστερα από το σημείο που βρίσκεται ο αφηγητής. Έχει σκοπό να φωτίσει σκοτεινές πτυχές της ιστορίας και να «παγώσει» τον χρόνο (επιβράδυνση), εντείνοντας πιθανόν την αγωνία του αναγνώστη.
Β) ΠΡΟΔΡΟΜΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ή ΠΡΟΛΗΨΗ : Αφήγηση που αναφέρεται εκ των προτέρων σε γεγονότα που θα ακολουθήσουν.

Ως προς την ταχύτητα της αφήγησης :
1) ΕΛΛΕΙΨΗ ή ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΟ : παραλείπονται γεγονότα που προφανώς θεωρούνται ήσσονος σημασίας.
2) ΣΥΝΟΨΗ ή ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ ή ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ
3) ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ
4) ΠΑΥΣΗ

Ως προς το είδος του αφηγητή :
1) ΕΞΩΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ - ΕΤΕΡΟΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ : Δε μετέχει στο έργο και αφηγείται την ιστορία άλλων π.χ. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα
2) ΕΞΩΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ - ΟΜΟΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ : Δε μετέχει στο έργο αλλά αφηγείται την ιστορία του π.χ. αυτοβιογραφικές διηγήσεις
3) ΕΝΔΟΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ - ΕΤΕΡΟΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ : Μετέχει στο έργο αλλά αφηγείται την ιστορία άλλων π.χ. Χίλιες και μια νύχτες και στον ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ (στον εγκιβωτισμό)
4) ΕΝΔΟΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ - ΟΜΟΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ : Μετέχει στο έργο και αφηγείται την ιστορία του π.χ. ο Οδυσσέας στον Όμηρο και ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ, ΒΙΖΥΗΝΟΣ, ΣΟΛΩΜΟΣ, ΔΟΥΚΑΣ (αν και στον τελευταίο αποκαλύπτεται ότι δε διηγείται την ιστορία του)

Ως προς την οπτική γωνία του αφηγητή :
1) ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΕΣΤΙΑΣΗ : Όταν ο αφηγητής ξέρει περισσότερα από όσα γνωρίζουν οι ήρωες του έργου
2) ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΕΣΤΙΑΣΗ : Όταν αφηγητής ξέρει όσα γνωρίζουν και οι ήρωες του έργου π.χ. ΔΟΥΚΑΣ, ΒΙΖΥΗΝΟΣ (όταν έχουμε τον αφηγητή – ενήλικο)
3) ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΕΣΤΙΑΣΗ : Όταν ο αφηγητής ξέρει λιγότερα από όσα γνωρίζουν οι ήρωες του έργου π.χ. ΒΙΖΥΗΝΟΣ (όταν έχουμε τον αφηγητή – παιδί)

ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ (για την ποίηση)
1) Αλληγορία : «Ένας αητός περήφανος, ένας αητός λεβέντης»
2) Αναδίπλωση : «Φεύγει, φεύγει ο προδότης»
3) Ειρωνεία : ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ, ΚΑΒΑΦΗΣ
4) Έλλειψη ή βραχυλογία : «Ολημερίς στον πόλεμο» (εννοείται : βρισκόμαστε)
5) Επαναφορά : «Μαύρος ήταν, μαύρα φορεί, μαύρο το άλογό του»
6) Ευφημισμός : λέξεις με καλή σημασία αντί για λέξεις με κακή π.χ. Εύξεινος Πόντος
7) Λιτότητα : «Δεν έχει άδικο» αντί για «Έχει δίκιο»
8) Μεταφορά .
9) Μετωνυμία ή Υπαλλαγή : Τα Γιάνεννα αντί οι Γιαννιώτες
10) Ομοιοκατάληκτο ή ομοιοτέλευτο.
11) Παρήχηση : «Το τραγούδι του τράγου με φωνή φονική»
12) Παρομοίωση.
13) Περίφραση : «Της αυγής το δροσάτο ύστερο αστέρι» αντί «ο Αυγερινός»
14) Πλεονασμός : «Ακούω φωνή. Ακούω λαλιά»
15) Προσωποποίηση.
16) Πρωθύστερο : «Ξεντύθη ο νιος, ξεζώθηκε και στο πηγάδι επήγε»
17) Συνεκδοχή : Κλαδιά (αντί για δέντρα) δηλαδή ένα αντί για πολλά , το μέρος αντί για το όλο
18) Υποφορά / Ανθυποφορά : «Δύνεσαι μαύρο μ’δύνεσαι;» «Δύνομαι αφέντη, δύνομαι…»
19) Χιαστό.
20) Υπερβατό : «Πλατιά του ονείρου μας η γη»
Πηγή: siamantoura.blogspot.com

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

Βασικό συστατικό στοιχείο μιας έκθεσης είναι η παράγραφος, η οποία πρέπει να είναι οργανωμένη και ανεπτυγμένη. Κάθε έκθεση μπορεί να θεωρηθεί ως μία σειρά παραγράφων, που συνδέονται στενά μεταξύ τους. Παρ’ όλο που η παράγραφος είναι μία ενότητα μικρότερη από την έκθεση, ωστόσο και αυτή απαιτεί, όπως και η έκθεση, ένα σχέδιο, με βάση το οποίο θα συγκεντρωθούν οι λεπτομέρειες και θα μπουν σε λογική σειρά.

ΔΟΜΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

Κάθε παράγραφος αποτελείται:

α) Από τη θεματική πρόταση. Παρουσιάζει την κύρια ιδέα, το θέμα της παραγράφου και καταλαμβάνει μία περίοδο ή μία πρόταση. Συνήθως, βρίσκεται στην αρχή της παραγράφου. Η θεματική πρόταση έχει ως σκοπό τη συγκεκριμενοποίηση του θέματος. Γι’ αυτό θα πρέπει να διατυπώνεται με σαφήνεια και ακρίβεια, έτσι ώστε να χαράζεται ορθή πορεία για την παραπέρα ανάπτυξη.

β) Την ανάπτυξη ή τις λεπτομέρειες. Είναι επιμέρους ιδέες με τις οποίες αναπτύσσεται η κύρια ιδέα της θεματικής πρότασης. Οι λεπτομέρειες έχουν ως σκοπό:

1.      Ν’ αναπτύξουν τη θεματική πρόταση.

2.      Να στηρίξουν τη θεματική πρόταση με επιχειρήματα.

γ) Την πρόταση κατακλείδα. Συνοψίζει όσα έχουν λεχθεί πάνω στην κύρια ιδέα της παραγράφου και ολοκληρώνει τη μορφή της. Πολλές φορές παραλείπεται. Στη θέση της μπορεί να βρίσκεται μια μεταβατική πρόταση ή περίοδος που θα επιτρέπει τη σύνδεση των παραγράφων.

Παράδειγμα:

Θεματική πρόταση:

            Η παράδοση δε σημαίνει απαραίτητα οπισθοδρόμηση.

Λεπτομέρειες:

 Είναι μια λέξη δυναμική και όχι στατική. Με την παράδοση δεν εννοούμε μόνο τη συντήρηση, το παλιό, αλλά και τη μεταβίβαση των πολιτιστικών αγαθών από την προηγούμενη γενιά στην επόμενη, δηλαδή κληρονομιά. Γι’ αυτό ο όρος παράδοση σημαίνει ταυτόχρονα δύο πράγματα: ό,τι κρατούμε κι ό,τι προσθέτουμε. Κρατούμε πάντα αυτά που έχουμε κληρονομήσει από τους προηγούμενους και προσθέτουμε αυτά που δημιουργούμε.

Πρόταση κατακλείδα:

Άρα η παράδοση είναι σφάλμα να ταυτίζεται με την οπισθοδρόμηση και τη στατικότητα, αντίθετα θέτει τις βάσεις της πολιτιστική κληρονομιάς.